دانلود کتاب روان شناسی اسلامی: علم النفس از منظر فلاسفه مسلمان

معرفی کتاب

" روان شناسی اسلامی  " / علم النفس از منظر فلاسفه مسلمان

کتاب حاضر به نویسندگی علی قنبریان و علی کریمی از انتشارات میراث فرهیختگان منتشر شده است.

از ظهور روان‌شناسی به معنای متأخر آن کم‌تر از دویست سال می‌گذرد. وقتی در اثناء قرون هجدهم و نوزدهم میلادی این علم به‌عنوان یک دانش مستقل هم در روش و هم در موضوع و غایت، از فلسفه جدا می‌شد، شاید کسی به این مسئله نمی‌اندیشید که مواد خام آن از کجا آمده و تا به حال کجا بوده است؟ آیا از عدم خلق شده‌اند و جزء موادی‌اند که بشر تا به حال به آن‌ها دسترسی نداشته، و یا حاصل ترکیب علوم پیشین و یا دگرگونی آن‌ها چه در ساحت موضوع، چه در روش و چه غایت‌اند. این موضوع می‌تواند به مثابه علامت سؤالی بنیادین نظر‌ها را به خود جلب نماید که مواد علمیِ ‌ علم به‌ معنای وسیع آن‌ مشابه با داده‌های روان‌شناختی، پیش از این تحت چه عنوانی در فضای علمی مطرح می‌شده‌اند؟ 

در این نوشتار برآنیم تا با مراجعه به منابع در دسترس، به‌ویژه در آراء فلاسفه و حکمای اسلامی، راه‌حلی برای پاسخ به این سؤال بیابیم.

در بخشی از کتاب می خوانیم : 

" همان‌طور که بیان شد ضرورت طبقه‌بندی کردن علوم و نظم دادن به آن، فلاسفه و حکما را وادار به یافتن جایی برای تخصیص هر شاخه‌ای از علوم کرده است. ارسطو در کتاب «النفس» خود علم النفس را در شاخه طبیعیات جای داد. رواقیان نیز علوم را به چهار دسته طبیعیات، ریاضیات، الهیات، و اخلاقیات تقسیم کرده و علم النفس را متعلق به دسته طبیعیات دانستند. در عالم اسلام نیز کندی به تعلق علم النفس به دسته طبیعیات وفادار ماند. فارابی اما کوشید شیوه نوینی در تقسیم‌بندی علوم ارائه دهد و مفهوم علوم نظری و علوم عملی را از نظر ارسطو شرح و بسط دهد (فارابی، 1408ق: ص1_2) و با اضافه کردن علم کلام و علم فقه به تقسیمات علوم، آن را مفصل‌تر کرد. با این وجود او نیز از سنت ارسطویی تخطی نکرده و علم النفس را در همان شاخه طبیعیات قرار داد. البته روان‌شناسی در این تقسیم‌بندی خالی از ارتباط و پیوند با علوم الهی نیست (فارابی، 1996م: ص12_13) چون در علوم الهی از علوم مفارقه بحث می‌شود که میان آن‌ها با نفس روابطی وجود دارد، از آن جهت که نفس از عقول فارقه صادر می‌شود و یا آنکه نفس حقایق را به‌وسیله آن‌ها دریافت می‌کند. (عثمان، 1360: ص45)"