نام اصلی : ابوجعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی
زادگاه : طوس
ملیت : ایرانی
تاریخ تولد : پنج اسفند سال 579
محل زندگی : ایران
پیشه : نویسنده، حکیم، فیلسوف، ریاضیدان، پزشک، اندیشمند، معمار، ومنجم
بیشتر...
شهرت: خواجه نصیر الدین طوسی
تاریخ وفات: ۱۱ تیر سال ۶۵۳
ابوجعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی نویسنده، حکیم، فیلسوف، ریاضیدان، پزشک، اندیشمند، معمار، ومنجم ایرانی قرن هفتم هجری و سیزده میلادی، در پنج اسفند سال 579 در شهر طوس یا طینوج دیده به جهان گشود. پدرش از علما قم بود که برای زیارت اما هشتم با خانواده راهی مشهد میشود و هنگام بازگشت به علت بیماری همسرش، در یکی از محله های طوس ماندگار و صاحب کرسی استادی شد. خواجه تا ۲۳ سالگی در طوس، نیشابور، ری، قم و اصفهان به تحصیل پرداخت، سپس برای تفضیل علم و دانش راهی بغداد شد. بعد از چند سال تحصیل توانست به درجه اجتهاد برسد. از آن جا به نجف رفت و در زمان حمله مغول به ایران بازگشت و ازدواج کرد. مدتی اسیر بود و سپس دوباره به بغداد بازگشت. پس از ۷۳ سال در بغداد دار فانی را وداع گفت در آستان مقدس امام موسی کاظم به خاک سپرده شد. از وی کتب متعددی از جمله شرح اشارت بـو علـى سینا، قـواعد العقـایـد، اخلاق ناصـرى و ... به جا مانده است.
.jpg)
ابوجعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی (Muhammad ibn Muhammad ibn al-Hasan al-Tūsī, Nasir al-Din Tusi) نویسنده، حکیم، فیلسوف، ریاضیدان، پزشک، اندیشمند، معمار، ومنجم ایرانی قرن هفتم هجری و سیزده میلادی، در پنج اسفند سال 579 در شهر طوس یا طینوج دیده به جهان گشود. پدرش از علمای قم بود که برای زیارت اما هشتم با خانواده راهی مشهد می شود و هنگام بازگشت به علت بیماری همسرش، در یکی از محله های طوس ماندگار می شود و همان جا صاحب کرسی استادی و در نهایت پسری به نام ابوجعفرمحمد شد. تا بیست و سه سالگی در طوس، نیشابور، ری، قم و اصفهان به تحصیل پرداخت. نزد پدر و مادر خواندن، نوشتن، قرآن، عربی، فارسی، حدیث، بیان، معانی و بیان آموخت و نورالدین علی بن محمد شیعی، دایی اش، ریاضی، حکمت و منطق آموخت. سپس شاگرد کمال الدین محمد حاسب، دانشمند آن زمان شد که در نهایت به پدر طوسی گفت:" من آنچه مى دانستم به او (خواجه نصیر) آموختم و اکنون سؤال هایى مى کند که گاه پاسخش را نمى دانم!".
دایی پدرش، نصیرالدین عبدالله بن حمزه، صاحب علم رجال، درایه و حدیث به طوس آمد و به خواجه نصیر الدین طوسی که میل سیری ناپذیری برای آموختن داشت تا جایی که می تواسنت و می دانست، آموخت و او را برای تحصیل بیشتر به مدرسه ی سراجیه نیشابور ارجاع داد که در همین حین پدرش از دنیا رفت. نزد سراج الدین قمرى، فقه و اصول آموخت و از استاد فرید الدین داماد نیشابورى که از شاگردان امام فخر رازى بود، کتاب اشارات ابن سینا را فرا گرفت؛ قطب الدین مصری شافعی نیز در آموزش این کتاب به وی کمک کرد. در این مدت نزد عطار نیشابوری نیز عرفان می آموخت. با رفتن به ری با برهان الدین محمد بن محمد بن على الحمدانى قزوینى آشنا شد و عزم اصفهان کرد که در راه، با دیدار میثم بن على میثم بحرانى به قم رفت تا در محضر خواجه ابوالسعادات اسعد بن عبدالقا به تحصیل علم بپردازد. از قم به اصفهان و سپس در بیست و سه سالگی به بغداد رفت را زیر نظر استادانی چون شیخ مفید و سید مرتضی به تحصیل بپردازد. از کمال الدین موصلى نیز در زمینه ی ریاضی و نجوم بهره جست و او بعد از چند سال تحصیل توانست به درجه اجتهاد برسد و به یکی از استادان به نام آن زمان تبدیل شد. کمی بعد با اشغال بغداد توسط طغرل بیک سلجوقی که سنی افراطی بود و سوزاندن کتاب های طوسی، وی از بغداد به نجف هجرت کرد؛ با هجرت خواجه نصیرالدین طوسی، شاگردان و استادان دیگری نیز به او در نجف پیوستند.
نصیرالدین، محقق طوسی، استاد البشر، خواجه و ... القابی است که اهل علم و فضیلت به وی نسبت می دهند.
در زمانی که سلطان محمد خوارزمشاه حاکم ایران بود و درست زمان حمله ی مغول، قصد بازگشت به خراسان کرد و با آمدن به نیشابور به اوج جنایات مغول پی برد و ایران آن زمان را در خون و آتش دید. در پی ردی از خواهر و مادرش به قائن رفت و در سی سالگی در آنجا ازدواج کرد. درهمان سال ها بود که حسن صباح با مرکزیت قلعه الموت در حوالی قزوین، فرقه اسماعیلیان را با گرایش های شدید سیاسی در ایران رواج داده بود. ناصر الدین عبدالرحیم بن ابى منصور وی را به قلعه اسماعیلیان خواند که طوسی در آنجا اخلاق ناصری را از طهارة العراق نوشت و رساله ی معینیه را به فارسی کتابت کرد. کم کم از ظلم و ستم اسماعیلیان با خبر شد و به خلیفه عباسی بغداد نامه نوشت که در پی اش زندانی قلعه ی الموت شد. هلاکوخان مغول سرانجام قلعه را فتح کرد امپراطوریش را تا بغداد گسترش داد و خواجه کتاب های بسیاری را در بیست و شش سال حبس در قلعه های اسماعیلیان نوشت از جمله شرح اشارات ابن سینا، تحریر اقلیدس، تولی و تبری، اخلاق ناصری و غیره که در شرح اشارات ابن سینا این گونه می نویسد: "بیشتر مطالب آن را در چنان وضع سختى نوشته ام که سخت تر از آن ممکن نیست و بیشتر آن را در روزگار پریشانى فکر نگاشتم که هر جزئى از آن، ظرفى براى غصه و عذاب دردناک بود و پشیمانى و حسرت بزرگى همراه داشت؛ و زمانى بر من نگذشت که از چشمانم اشک نریزد و دلم پریشان نباشد و زمانى پیش نمى آمد که دردهایم افزون نگردد و غم هایم دو چندان نشود."
خواجه در طول عمرش در زمینه های مختلفی آموزش دید و تحصیل کرد او در زمینه عقلیات اقبال شاگردی فرید الدین داماد بود. فرید الدین داماد شاگرد شاگرد شاگرد ابن سینا بوده است. خواجه شرعیات را از پدرش آموخت. در زمینه ریاضیات، خواجه نصیرالیدن طوسی، شاگرد بزرگانی چون کمال الدین محمد حاسب، کمال الدین یونس موصلی، قطب الدین مصری و ابوالسعادات اصفهانی بوده است.
از مکتب خواجه نصیرالدین طوسی، علمای بزرگی به پا خواسته اند. افرادی همچون خواجه اصیل الدین (فرزند خواجه نصیر)، علامه حلی، قطب الدین شیرانی، ابن میثم بحرانی، کمال الدین افسطی آبی، سید رکن الدین استرآبادی، ابن الفوطی کمال الدین بغدادی، ابن الخوام عماد الدین، ابن طاووس، اثیر الدین دومانی، حموینی.
دانش خواجه را می توان در چند زمینه، تقسیم بندی کرد:
پس از هفتاد و سه سال در بغداد دار فانی را وداع گفت در آستان مقدس امام موسی کاظم به خاک سپرده شد. از وی به جز آثار کتابت و خیر جاودانه، بی شمار شاگرد و استاد و علم و دانش، سه پسر بنام های صدرالدین علی، اصیل الدین حسن و فخر الدین محمد بجا ماند.
خواجه نصیرالدین توسی را گفتند آنگاه که خلافت 525 ساله عباسیان را سرنگون نمودی بر چه حال آنها بیشتر متاسف شدی؟ گفت اینکه هر چه دفتر و دیوان بود به پیش خاندان آنها تقسیم گشته و از اهل اندیشه هیچ آنجا ندیدمی. حکومت داری با خویشان ره به سوی نیستی بردن است.
ارد بزرگ اندیشمند فرزانه کشورمان می گوید: به کار گیری آشنایان در یک گردونه کاری برآیندی جز سرنگونی زود هنگام سرپرست آن گردونه را به دنبال نخواهد داشت.
دودمان عباسیان زنجیره ایی از خویشاوندان در هم تنیده بود که با تدبیر ایرانیان (ابومسلم خراسانی) برای مهار تازیان بر روی کار آمده و از آنجای که به سرکشی و ظلم روی آورد با تدبیر ایرانی (خواجه نصیر الدین توسی) نابود گشت.
خواجه نصیر الدین طوسی پس از مدتها وارد زادگاه خویش طوس شد. سراغ دوست دانای دوران کودکی خویش را گرفت مردم گفتند او حکیم شهر ماست اما یک سال است تنها نفس سرد از سینه اش بیرون می آید و نا امیدی در وجودش رخنه نموده است.
خواجه به دیدار دوست گوشه نشین خویش رفت و دید آری او تمام پنجره های امید به آینده را در وجود خویش بسته است. به دوست خویش گفت تو دانا و حکیمی اما نه به آن میزان که خود را از دردسر نا امیدی برهانی، دوستش گفت دیگر هیچ شعله امیدی نمی تواند وجودم را در این جهان رو به نیستی گرما بخشد، خواجه گفت اتفاقا هست دستش را گرفت و گفت می خواهم قاضی نیشابور باشی و می دانم از تو کسی بهتر نخواهم یافت.
ارد بزرگ اندیشمند یگانه کشورمان می گوید: اندیشه و انگاره ای که نتواند آینده ای زیبا را مژده دهد ناتوان و بیمار است.
می گویند یک سال پس از آن عده ایی از بزرگان طوس به دیدار قاضی نیشابور رفتند و با تعجب دیدند هر داستانی بر زبان قاضی می آید امیدوارانه و دلگرم کننده است.
خواجه نصیر الدین توسی در ابتدای وزارت خویش بود که تعدادی از نزدیکان بدو گفتند ایران مدیری همچون شما نداشته و تاریخ همچون شما کمتر به یاد دارد.
یکی از آنها گفت: نام همشهری شما خواجه نظام الملک توسی هم به اندازه نام شما بلند نبود. خواجه نصیر سر به زیر افکنده و گفت: خواجه نظام الملک باعث فخر و شکوه ایران بود آموخته های من برآیند تلاش های انسان های والا مقامی همچون اوست. حرف خواجه به جماعت فهماند که او اهل مبالغه و پذیرش حرف بی پایه و اساس نیست.
ارد بزرگ اندیشمند فرزانه کشورمان می گوید: «شایستگان بالندگی و رشد خود را در نابودی چهره دیگران نمی بینند.»
لینک کوتاه
http://ketabch.in/a/5068
