کتاب آفات کلام در سخن امیر بیان

" آفات کلام در سخن امیربیان " 

کتاب پیش رو به نویسندگی شیخ عباس مخبر دزفولی  از انتشارات میراث فرهیختگان منتشر شده است.

 

از آنجا که زبان نقش مؤثری در سرنوشت اهل ایمان دارد و به کارگیری صحیح و ناصحیح آن سعادت و شقاوت را در افراد انسان رقم می‌زند، کتاب حاضر با محوریت خطبه متقین به بیان آسیب‌های زبان از منظر آیات و روایات می‌پردازد و با کاوش پیرامون کژراهه‌ها و انحرافات آن، آسیب‌های فردی و اجتماعی کلام را در عرصه زندگی مؤمنانه بررسی می‌کند. اهمیت این موضوع در خطبه متقین بر این اساس است که امام علی(ع) سهم مهمی برای کلام در شکل‌گیری تقوا برای ره‌پویان و جویندگان راه اصلاح نفوس قائل است و در ابتدای خطبه، ویژگی متقین را راست‌گفتاری و درست‌کرداری می‌دانند که لازمه آن پیراستن زبان از هرگونه آلودگی و انحراف است.

کتاب حاضر درس‌هایی از نهج‌البلاغه علامه حاج شیخ عباس مخبر دزفولی است که ایشان در پاسخ به درخواست‌های مکرر عده‌ای از شاگردان معظمٌ‌له ایراد فرمودند و در این بین، خطبه متقین را برای موعظه و نصیحت برگزیدند و به شرح و تفسیر قسمتی از آن پرداختند. شاید بتوان گفت که از دلایل برگزیدن ایشان، جایگاه  ویژه خطبه متقین در بین خطبه‌های کتاب شریف نهج‌البلاغه است. اینکه انسان کاملی مانند امیرالمؤمنین علی(ع) به توصیف و تشریح صفات و حالات افراد کامل انسانی می‌پردازند که در رأس آن‌ها خود حضرت قرار دارد، اشاره به اوج اندیشه حضرت در زمینه تقوا در همه شئون زندگی است و نشان اهتمام امام به ویژگی تقوا و تقوامداران است که حضرت اوصاف کامل آن‌ها را در این خطبه به تفصیل بیان می‌کنند.

در بین صفاتی که حضرت درباره پرواپیشگان به ایراد آن می‌پردازند، نقش زبان موضوع قابل توجه‌ای است که حضرت سهم مهمی در شکل‌گیری تقوا برای آن قائل است. آنچه جناب علامه مخبر دزفولی در این کتاب درصدد شرح آن‌اند، آفات و آسیب‌های مربوط به زبان است که حضرت در طول خطبه متقین در چندجا به آن‌ها اشاره می‌فرمایند. نکته قابل توجه در این خطبه اهمیت ایفای نقشی است که حضرت برای زبان در ابتدای خطبه درباره پرهیزکاران قائل است. ایشان وصف متقین را با این جمله آغاز می‌فرمایند: «منطقهم الصواب»؛ گفتارشان راست و درست است، در جایی که مناسب سخن‌گویی نیست سکوت اختیار می‌کنند و در مقامی که مقتضِی خاموشی نیست لب به سخن می‌گشایند. لازمه این درستی پیراستن زبان از هرگونه آلودگی و انحراف است.

در بخشی از کتاب می خوانیم :

" کتاب شریف نهج‌البلاغه به 18 زبان ترجمه شده است و تعداد ترجمه‌های نهج‌البلاغه به زبان‌های مختلف به بیش از 100 عنوان می‌رسد.شرح‌ها و مستدرکات متعددی در مورد نهج‌البلاغه نوشته شده است که برخی تعداد آن‌ها را به حدود 300 عنوان بیان کرده‌اند. البته همان‌طور که گفته شد، سید رضی تنها کسی نبوده است که نهج‌البلاغه را جمع‌آوری کرده است، بلکه کتاب‌های زیادی قبل از «سیّد رضی» نوشته شده است که بسیاری از محتویات نهج‌البلاغه یا غالب آن‌ها در آن کتب آمده است و این به‌خوبی نشان می‌دهد که این کلمات قبل از «سیّد رضی» نیز در میان دانشمندان و راویان حدیث و گاه در میان توده‌های مردم مشهور و معروف بوده است. حتّی بعضی از بزرگان و مورّخان نوشته‌اند، خطبه‌های نهج‌البلاغه که در میان مردم شهرت داشته بسیار بیش از آن مقداری بوده است که «سیّد رضی» در نهج‌البلاغه آورده است و در واقع نهج‌البلاغه گلچینی از آن خطبه‌هاست. از جمله مورّخ معروف «مسعودی» صاحب مروج‌الذهب که حدود یک قرن قبل از «سیّد رضی» می‌زیسته در این‌باره می‌گوید: «آنچه مردم از خطبه‌های امام در موارد مختلف حفظ کرده‌اند، چهارصد و هشتاد و چند خطبه است درحالی‌که خطبه‌های نهج‌البلاغه که اکنون در دست ماست حدود دویست و چهل خطبه است.»همچنین جاحظ یکی از دانشمندان معروف عامه در کتاب خود چندین خطبه از امام علی(ع) را آورده است که نشان از تعداد بیشتری از خطبه‌های حضرت است."