کتاب صوتی دختری که رهایش کردی

دختری که رهایش کردی، روایتی از عشق و جنگ

چه در مورد این کتاب و چه در سایر کتاب ها و به طور کل آثار هنری باید این نکته را همیشه به خاطر داشت که معیار خاصی برای خوب بودن و بد بودن آنها وجود ندارد. به قول اهالی ادب این چنین آثاری تفسیر به رای هستند؛ یعنی هرکس نظر خودش را دارد. با این حال وقتی می خواهیم سراغ نقد کتاب دختری که رهایش کردی برویم در دل کمی می ترسیم. چرا که این کتاب نه تنها در ایران بلکه در دنیا نیز توانسته به فروش بالایی برسد و تحسین مخاطبان خود را به همراه داشته باشد. از این رو اگر در این نقد و تحلیل حرفی بزنیم که تابوی خوبی این کتاب خدشه دار شود باید پاسخگو باشیم.

در هر صورت تحلیل کتاب، به هر صورتش چه خوب و چه بد، چراغ راهی برای خواننده و احتمالا نویسنده می باشد. البته خانم مویز بعید است که تا آخر عمرش این تحلیل را بخواند بنابراین بهتر است هدف را همان مخاطبان قرار دهیم.

اولین ویژگی که این اثر را از بقیه آثار جوجو مویز جدا می کند استفاده از شکست زمانی است؛ یعنی روایت داستان در دو زمان مختلف. به نظر می آید این سبک در این کتاب به خوبی جواب نداده و به نوعی باعث سردرگمی خوانندگان شده است. اگر در بین خوانندگان این کتاب بگردید احتمالا به این نکته اشاره خواهند کرد. با این حال شاید این تنها نقطه ضعف بزرگ این کتاب باشد. البته این را نیز نمی توان نادیده گرفت که کتاب به شکل ترجمه می باشد و احتمال بالا این اشتباه از سمت ترجمه به کتاب وارد شده است. چرا که در بین منتقدین خارجی کمتر کسی نسبت به این موضوع شکایت داشتند. با این حال بهتر است در ادامه تحلیلی درست تر از کتاب را داشته باشیم.

دختری که رهایش کردی و جنگ جهانی

جنگ جهانی اول و دوم چنان تاثیری در دنیا گذاشته است که سال ها قلب انسان و روح انسانیت از اتفاقات آن به درد می آید. وقتی جنگی رخ میدهد معمولا آمار و ارقام هستند که میزان فاجعه را مشخص می کنند. به طور مثال اگر جنگی یک میلیون کشته داشته باشد بسیار فجیع است و در جنگ دیگر تنها صد نفر کشته شده باشند، آن را اصلا ما جنگ نمی دانیم. این درگیر شدن و گیر کردن در آمار و ارقام ما را از انسانیت دور می کند. فاجعه با مرگ یک انسان رقم می خورد. مرگ یک انسان یعنی مرگ یک عشق و مرگ یک عشق یعنی پایان دنیا.

این همان شالوده ای است که دختری که رهایش کردی بر آن ساخته شده است. این کتاب با در نظر گرفتن این اتفاق جنگ را کوچک و کوچک تر کرده و آن را در جریان زندگی دو خانواده و به طور اختصاصی دو زن بررسی کرده است. زن در تمام دنیا نماد عشق و لطافت می باشد. این دو دقیقا مفاهیمی برعکس مفهوم جنگ هستند. در حقیقت در تناقض با یک دیگر می باشند. این تناقض و تلاش برای بردن این تناقض داستان جالبی را در کل کتاب رقم زده است. دختری که رهایش کردی توسط تابلویی نقاشی شده از زنی در جنگی دیگر او را نیز در این داستان دخالت می دهد و در نهایت می خواهد بگوید جنگ در هر جنبه و در هر دیدی مضمون و بد می باشد.

مویز در داستان فوق از خانواده ای یهودی بهره برده است تا عمق فاجعه جنگ را بیشتر نشان دهد و آن را دردناک تر و واقعی تر جلوه دهد. به نظر می آید دختری که رهایش کردی رمانی قوی تر از سایر نوشته های مویز باشد.

نقش روزنامه نگاری و ارتباطات

یکی از دلایلی که مویز توانسته در کتاب هایش مخاطبان را جذب کند پیشه روزنامه نگاری او و آشنایی وی با اصول ارتباطات است.

در دختری که رهایش کردی می توان به وضوح استفاده از این تکنیک ها را مشاهده کرد. یکی از این روش ها استفاده از نظریه تلقیح است که مک گور در سال 1984 آن را بیان کرده است. این نظریه بر این عقیده است که انسان ها معمولا دارای یک سری عقاید هستند که هیچگاه به عرصه چالش گذاشته نشده اند و اگر این اتفاق بیفتد ممکن است فرد به راحتی عقیده خود را عوض کند. تلقیح دقیقا می گوید که اگر افراد بتوانند سریع قانع نشوند و به نوعی مقاومت در برابر سخن دیگران را بیاموزند در آن صورت عقایدشان کمتر مورد هجمه قرار می گیرد. البته باید در نظر گرفت که این نظریه هدفش تحجر گرایی نیست. رمان فوق با استفاده از همین نظریه شخصیت های اصلی داستان را شکل داده است. از این روست که می بینیم یکی از شخصیت های اصلی داستان در برابر مشکلات مقاوم است و می تواند در راه زندگی قدم بگذارد. در کل می توان دختری که رهایش کردی را کتابی خوب و ارزشمند و ضد جنگ دانست که خواندش برای مخاطب ایرانی بسیار جذاب و شیرین خواهد بود.

به قلم: مرتضی ملک جاری