کتاب گلشن راز شیخ محمود شبستری

"گلشن راز" از " شیخ محمود شبستری"

این مثنوی زیبا و عارفانه در پاسخ به نامه یکی از بزرگان اهل خراسان  سروده شده است که پرسش های خود را به نظم مطرح کرده وپاسخ آنها را به نظم در خواست کرده است.

 بخش نخستین این کتاب بسیار ساده و بی آرایه سروده شده است.در این مثنوی با هر بیتی که سروده می شود، زبان عارف رساتر می شود .از ابیات 110 به بعد مثنوی رنگ شعر به خود می گیرد. بیشتر به شرح و تفسیر راز ها و نمادهای عرفانه پرداخته شده است. که سرشار از اندیشه های بلند و تفکر متعالی بوده است و هر اندیشمند اهل تامل را به نوعی از تحسین و اعجاب در می آورد. در مجموع این اثر، حتی یک سخن نامعقول و غیر منطقی دیده نمی شود و همه آنچه در این اثر آمده، در اوج اندیشه و تفکر جای دارد و در واقع ، یک دوره حکمت و الهیات به شمار می آید.

اندیشه های بلند، مرز زمان و مکان را در می نوردد و هرگونه تعصب قومی و رنگ و نژاد و زبان را فرو می ریزد.  گلشن راز به صورت نظم است کسانی که با عالم شعر آشنایی دارند، به روشنی می دانند که هویت شعر براساس تخیل استوار گشته و هراندازه یک شاعر از قدرت تخیل برخوردار باشد،شعر او نیرومندتر شناخته می شود.گلشن راز نوعی شعر بوده که بیش از آنکه از تخیل سرچشمه بگیرد، براساس عقل و حکمت استوار شده است.

این اثر شیخ محمود از جهت حجم و تعداد صفحات کوچک است ولی بزرگ ترین و عمیق ترین مسائل عرفانی در آن مطرح شده است.

شیخ محمود در این اثر با زبان تاویل سخن گفته زبان تاویل به معنای بازگشت یا برگرداندن به اصل است که او در این منظومه خود از «زلف و رخ و خط و خال » سخن به میان می آورد که البته براساس زبان تاویل، هریک از این الفاظ به یکی از مسائل مهم عرفانی اشاره دارد.

زیبایی زلف و خط و خال در چهره یک شخص، نشانه ای از زیبایی باطن و عالم حقیقت است. زلف که مظهر کثرت است، نشانه جلال و چهره زیبا نشانه جمال بوده و تجلیات دائم حق تعالی در دو جلوه «جمال و جلال» ظاهر می شود.

به قلم : نفیسه علیزاده