دانلود کتاب صوتی جنایت و مکافات

نقد و بررسی رمان جنایت و مکافات

جنایت و مکافات کتابی است که می توان به آن از چند جنبه نگاه کرد. اولین جنبه که عموما بیشتر انتظار می رود از آن زاویه مورد بررسی قرار بگیرد، جنبه ادبی رمان است. جنبه بعدی و مهم این اثر را می توان از بعد روانشناختی ماجرا مورد بررسی و حلاجی قرار داد. از نظر بعد اجتماعی و تاریخی نیز کتاب حرف هایی برای گفتن دارد. در این متن قصد داریم جنایت و مکافات را از این جنبه ها مورد بررسی و نقد قرار دهیم.

 

درباره نویسنده

قبل از ورود به بحث اصلی و بررسی تک تک جنبه های کتاب بهتر است از نویسنده مشهور این اثر، داستایفسکی سخن بگوییم. مسلما شما با یک جست و جو ساده در اینترنت می توانید تمام گذشته و عقاید و سبک نویسندگی و ... داستایفسکی را به دست بیاورید؛ اما چند نکته بسیار مهم در مورد داستایفسکی بسیار اهمیت دارد.

اول این که این نویسنده، یک فرد روسی بود. این سخن بدین معنی است که روحیات و اخلاقیات داستایفسکی مطابق جامعه روس خشک و سرد است و تقریبا به سختی می توان در آن رگه هایی از احساس را پیدا کرد. به بیان بهتر احساسات در زیر تلی از منطق های مختلف دفن شده اند. از این رو در آثار داستایفسکی یک نوع خشکی و سردی خاصی وجود دارد که عموما جامعه سیاه یا خاکستری را در نظر ما مجسم می کند. البته برخی از مترجمان بدون توجه به این اصل و موضوع معمولا در بیان این سردی و خشکی جامعه ساخته شده توسط داستایفسکی به نوعی ناموفق بوده اند.

نوع زندگی داستایفسکی نیز به نوعی خاص و عجیب بوده است. به واقع زندگی ادبی داستایفسکی را می توان به دو قسمت قبل از زندان و تبعید و بعد از آن دانست. این تفاوت رویه را به راحتی می توانیم در کتاب " خاطرات خانه مردگان " ببینیم. در این کتاب به وضوح شخصیت های مختلف کتاب، فارغ از مسئله ی اهمیت جایگاه شخصیتی در رمان، به نوعی در کتاب های بعدی حضور دارند و گاها می توان گفت که شخصیت های اول کتاب هایی مانند ابله و جنایت و مکافات نیز از این اتفاق دور نبودند و تحت تاثیر شخصیت های کتاب " خاطرات خانه مردگان " قرار گرفته اند. از طرفی وقتی به نحوه زندانی شدن داستایفسکی و علت تبعید او نگاه می کنیم دوست داریم بیشتر از بعد اجتماعی داستان بدانیم. داستایفسکی در واقع یک مجرم سیاسی بوده که به اعدام محکوم می شوند. البته یک اعدام نمایشی از سوی تزار برای ترساندن متهان! از این رو داستایفسکی در پای چوبه دار به تبعید به سیبری محکوم می شود، جایی که جانی ترین افراد در آن زندانی هستند. این خود یک روند عجیب و شبه داستانی است که می تواند اهمیت بعد اجتماعی را برای ما مشخص کند. به این موضوع نیز در ادامه مباحث بعد اجتماعی کتاب جنایت و مکافات خواهیم پرداخت.

 

بررسی سبک نوشتاری و محتوای جنایت و مکافات از نظر ادبی

به بیان خانم مهری آهی- یکی از مترجمین آثار داستایفسکی-  آثار داستایفسکی به واقع هیچ پیچیدگی خاصی ندارد و بسیار ساده است. به نوعی شاید نوع داستان و جنس داستان نوشته شده از نظر ادبی به نوعی مبتذل است. بگذارید با یک مثال این ابتذال را به رخ بکشیم.

در همین کتاب جنایت و مکافات، داستان از این قرار است که جوانی محجوب بنا به دلایلی – ساده و قابل پیش بینی – تصمیم به قتل یک ربا خوار می گیرد و او را می کشد. داستان در ادامه هیچ تغییری نمی کند و روزهای این فرد قاتل بعد از قتل را روایت می کند. در نهایت او به دست قانون گرفتار می شود! 

توجه داشته باشید در میانه داستان تقریبا هیچ اتفاق مهمی در داستان رخ نمی دهد و موضوع خاصی پیگیری نمی شود. در کلام بهتر این داستان از نظر اصول اولیه داستان نویسی نیز یک داستان کاملا ساده محسوب می شود. شروع، اوج و پایان که می توان آن را در یک صفحه تمام کرد. (پوزش بابت فاش کردن برخی (همه) داستان کتاب)

اما دقیقا اتفاق جذاب در نوشته های داستایفسکی ظهور می کنند. تبدیل این داستان بسیار بسیار ساده به یک کتاب چندصد صفحه ای کار چندان ساده ای نیست. جالب اینجاست که کتاب از نظر روند و سیر حرکت در داستانی به این سادگی اما به درازی چند صد صفحه، به هیچ مشکلی نمی خورد و کاملا شیوا و روان و البته بسیار با بیانی ساده می تواند داستان را روایت کند.

ضعف گفته شده در داستان های داستایفسکی چیزی است که خود او به خوبی می دانست و به نوعی از این ضعف استفاده می کرد. این را می توان در عدم تلاش در عوض کردن داستان دید. در هیچ کتاب داستایفسکی نمی توان داستان پیچیده تر از این داستان پیدا کنیم. داستایفسکی به جای توجه به این موارد، جز به جز لحظه های زندگی را شرح داده است. گاها روی یک لحظه خاص مکث می کند و بعضا آن را تکرار و گاهی آن را یادآوری می کند. این بازی با لحظه ها توسط داستایفسکی در کتاب جنایت و مکافات به اوج می رسد و خواننده را به وجد می آورد. (برای درک بازی با لحظه ها، آثر ادبی شرلوک هلمز را به یاد بیاورید (البته در این اثر، لحظه ها تنها یادآوری می شوند)) همین موضوع باعث شده است که دیالوگ های بسیار زنده در این کتاب وجود داشته باشد و به نوعی کاری کند که شما شخصیت را به وضوح جلوی چشمان خود ببنید.

این نوع سبک داستایفسکی که به نوعی کاری می کند مخاطب از روی دیالوگ ها شخصیت را بشناسد بسیار جذاب است. این اتفاق باعث شده است که خواننده از نیمه کتاب به بعد دیگر تقریبا نام شخصیت ها را نمی خواند و به خوبی می تواند از روی دیالوگ و گفته آن شخصیت را بشناسد.

نوع شخصیت پردازی بسیار واقعی و روند کاملا عادی و ساده داستان باعث شده است که جنایت و مکافات مانند بسیاری از آثار دیگر داستایفسکی جنبه نمایشی و تئاتر گونه داشته باشد. از این رو مخاطب می تواند با آن ارتباط خوبی برقرار کند.

برای جمع بندی این بخش باید گفت که ما در کتاب جنایت و مکافات تغییر سبک خاصی را از سمت داستایفسکی مشاهده نمی کنیم. این موضوع بسته به نظر خواننده می تواند یک نقطه قوت یا ضعف محسوب شود. البته می توان گفت داستان روایت شده در جنایت و مکافات پویا تر است و جذابیت خوبی می تواند داشته باشد.

 

بعد اجتماعی و تاریخی کتاب جنایت و مکافات

به طور دقیق تر ابعاد تاریخی و اجتماعی دو نوع بعد کاملا مجزا از یک دیگر هستند. ما از آن جایی که کتاب جنایت و مکافات ظاهرا به دوره خاصی اشاره نمی کند و از مستندات تاریخی استفاده نمی کند نمی توان به شکل مجزا از بعد تاریخی این اثر صحبت کرد؛ اما آن چیزی که واضح است زندگی شخصی و اجتماعی داستایفسکی در ساخت جنایت و مکافات مانند چند اثر مهم او تاثیر مستقیم داشته است. همانطور که گفته شد این تاثیر را می توان به خوبی از سرچشمه ای به نام " خاطرات خانه مردگان " دید.

در کتاب " خاطرات خانه مردگان " ما شاهد شخصیت های مختلف در یک زندان هستیم که هر کدام به دلیلی آن جا هستند. تاثیری که این زندان بر روحیه و شخصیت داستایفسکی داشته به خوبی در تشابه بین شخصیت های داخل زندان با شخصیت های آثار بعدی به خوبی قابل مشاهده است. جالب این جاست که زندان تصویر شده در کتاب " خاطرات خانه مردگان " نیز به عنوان یک مبنا و الگو برای ترسیم جامعه آثاربعدی مورد استفاده قرار گرفته است. جنایت و مکافات چه از نظر ساخت و چه از نظر داستانی بیشترین شباهت و تاثیر پذیری از " خاطرات خانه مردگان " را دارد. نمی توان دقیقا گفت که این تشابهات اتفاقی عمدی توسط داستایفسکی بوده اند. این عدم وجود اختیار در این اتفاق را می توان به لحاظ حقوقی بیان کرد.

امروزه سازمان های بین المللی از تمام کشورها می خواهند که زندانی های سیاسی خود را از بقیه زندانی ها دور نگه دارند. این درخواست و بهتر بگوییم این قانون بین المللی از این رو می باشد که یک فرد سیاسی، عموما تنها یک معترض محسوب می شود و عملا دست به قتل یا ارتکاب خلاف قانون دیگری نزده است. از این رو نباید با افراد جانی و قاتل و ... در یک جا نگهداری شوند. با توجه به این قانون و کمی تفکر به آن می توان فهمید که داستایفسکی و افرادی مانند او چه زجری از نظر روحی در این تبعیدگاه ها متحمل شده اند. همان گونه یک یک دزد وقتی به زندان بیافتد و تحت فشار زندان قرار بگیرد بعد از آزادی دوباره دست به دزدی میزند و این بار این کار را با دقت و توانایی بیشتر انجام می دهد، یک فرد سیاسی و نویسنده مانند داستایفسکی نیز بعد از آزادی مسلما با تغییر رویه مشخص و قابل توجه دست به نوشتن می زند و ناخواسته اثرات دوران تبعید خود را در نوشته هایش جریان می دهد که به خوبی در روحیات شخصیت اصلی داستان جنایت و مکافات قابل مشاهده است. در این مورد در بعد روانشناختی جامعه صحبت خواهیم کرد.

برای جمع بندی این بحث باید گفت که جنایت و مکافات به واقع متاثرترین اثر از داستان " جنایت و مکافات " می باشد. در بیان بهتر باید گفت که داستایفسکی در این اثر به نوعی می خواهد انتقام خود را از دستگاه قضایی بگیرد. عمده مناظرات و دعواهای بین شخصیت اصلی و بازپرس موید این نکته می باشد؛ بنابراین عملا می توان گفت در این تاثیرپذیری کتاب، داستایفسکی چندان بی تاثیر نبوده است و توانسته از این موضوع به خوبی و به بیان منطقی استفاده کند.

 

تحلیل بعد روانشناختی جنایت و مکافات

روان انسان مخلوطی از اتفاقات بیرون و شخصیت درونی فرد می باشد. در بخش قبلی سعی شد کتاب جنایت و مکافات را از نظر بعد اجتماعی مورد بررسی قرار دهیم. این بعد به خوبی نشان می دهد که شخصیت های ساخته شده در جنایت و مکافات و یا سایر کتاب های داستایفسکی نباید چندان سالم و بی نقص باشند.

نکته جذاب آثار داستایفسکی از نظر روانشناختی دقیقا همین جاست. هر شخصیت هر قدر سفید یا سیاه، ویژگی های اخلاقی مثبت و منفی مختلفی دارد. به بیان بهتر شخصیت سفید جنایت و مکافات ویژگی اخلاقی بسیار بدی دارد  و بر عکس شخصیت منفی داستان چندین ویژگی قابل ستایش و مثبت دارد. این نوع برقراری توازن میان شخصیت ها به نوعی کتاب را بیشتر به سمت واقعگرایی برده است. در کلام بهتر در نظر داستایفسکی هیچ شخصیتی لزوما بد یا خوب نیست. تمام شخصیت ها از ویژگی های شخصیتی مختلفی ساخته شده اند و عملا هیچکس نه خوب است و نه بد. این موضوع را مسلما می توان از تجربیات مفید تبعید داستایفسکی دانست. او در آن زندان با قاتلین یک جا خوابید که شب ها گریه می کردند و یا با دزدانی سر کرد که به وقت نیاز معرفت کمک را داشتند. این اتفاق باعث شده است که بدترین شخصیت در داستان های داستایوفسکی نیز فرصت دفاع از خود داشته باشد تا به نوعی علت را از دید خود برای ما توضیح دهد.

اما نکته مهم دیگر از بعد روانشناختی داستان جنایت و مکافات این است که داستایفسکی بسیار عمیق تر از سایر آثار به درون شخصیت اول خود رفته است و به نوعی درگیری های درونی او را به خوبی به نمایش می گذارد. این نمایش به قدری قوی است و به قدری واقعی است که فروید (روانشناس مطرح) از کتاب جنایت و مکافات به عنوان یک کتاب عملی برای روانشناسی یاد می کند. این قدرت تصویر سازی در جنایت و مکافات به نوعی بی بدیل است و کمتر نویسنده ای را می توانیم پیدا کنیم که بتواند همچنین توصیف حالات دقیقی از روحیات درونی یک انسان داشته باشد.

در پایان این بخش از بحث بهتر است به این نکته بپردازیم که در کتاب حاضر همه از یک نظر و یک نوع حالت روحی بسیار به یکدیگر شبیه هستند. در کلام بهتر می توان گفت که گوشی تمام جامعه (فرد به فرد شخصیت ها) در یک نوع حالت روحی خاص نقطه مشترکی دارند. این نکته مشترک  که به نوعی به عنوان یک عامل فشار روحی و روانی نیز مطرح می شود، بیان گر اثرات یکسان جامعه روی شخصیت ها دارد. در واقع داستایفسکی معتقد است جامعه به قدری تاریک و نمور (مانند زندان " خاطرات خانه مردگان ") است که فرقی نمی کند در این زندان یک مجرم سیاسی باشی یا یک قاتل، یک زندانبان باشی و یا یک عیاش بدور از فکر و خیال.

ویکی پدیا کتاب جنایت و مکافات

https://fa.wikipedia.org/wiki/جنایت_و_مکافات

 

جمع بندی و چند نکته از کتاب جنایت و مکافات

به طور کلی کتاب جنایت و مکافات اثر قابل توجه و مهمی در دنیای ادبیات محسوب می شود که در این متن سعی شد از جنبه های مختلفی به آن نگاه شود. در مجموع سخنان گفته شده می توان به چند نکته اشاره کرد.

کتاب جنایت و مکافات از نظر سبکی و داستانی نزدیک به سایر کتاب های داستایفسکی بعد از دوران زندان و تبعید او می باشد. کتاب سبکی روان و شخصیت پردازی قوی دارد. این شخصیت پردازی به قدری قوی و اثر بخش است که به واقع می توانیم هرکدام از آن ها به چشم ببنیم و روحیات و شخصیت او را درک کنیم. همانطور که در ادامه بحث شد عمده علت این موضوع را می توان در گذشته داستایفسکی و زندان و تبعید و او ببنیم.

این کتاب به سبب شهرت و محبوبیتی که دارد توسط انتشاراتی های مختلف چاپ شده اند و مترجمان مختلفی روی آن کار کرده اند. این کتاب در سایت کتابچین نسخه صوتی این کتاب به همت انتشارات آوانامه دانش گستر از روی نسخه خطی انتشارات نگاه به ترجمه اصغر رستگار قابل خریداری و استفاده است.

در بین این صحبت به این نکته اشاره شد که کتاب جنایت و مکافات شکلی تئاتر گون و نمایشی دارد. از این رو انتظار می رود فیلم ها و نمایش های مختلفی از آن روی پرده رفته باشد. فیلم " پل خواب " با بازی ساعد سهیلی و هومن سیدی به کارگردانی اکتای براهنی نمونه ای از نمایش هایی است که با اقتباس از اثر جنایت و مکافات ساخته شده اند.

سختی نقد و بررسی از کتاب های بزرگ و نویسندگانی توانا مانند داستایفسکی در این است که بیشتر به جای نقد کتاب، قلم ناخواسته به سمت بررسی و تحلیل خط تفکری نویسنده کشیده می شود. این ضعفی است که در این متن نیز قابل مشاهده و درک است؛ اما به واقع کار سختی است که بخواهیم یک اثر را فارغ از این خط فکری مورد بررسی قرار دهیم. به هر حال در این متن سعی شد دیدی چند جانبه به کتاب جنایت و مکافات داشته باشیم تا از این رهگذر بتوانیم اطلاعاتی مفید به خواننده منتقل کنیم.

 

 

به قلم مرتضی ملک جاری