کتاب ترانه های خیام - صادق هدایت

عُمَر خَیّام نیشابوری که نام کاملش غیاث ‌الدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خَیّام نیشابوری است در ۲۸ اردیبهشت ماه سال ۴۲۷ در شهر نیشابور چشم به جهان گشود وی را خیامی و خیام نیشابوری و خیامی النّیسابوری هم نام نهاده اند.

در میانسالی به یادگیری فقه روی آورد و بعد از آن به فراگیری حدیث، تفسیر، فلسفه، حکمت و ستاره‌شناسی مشغول شد در برخی روایات آمده است که خیام فلسفه را بدون واسطه از زبان یونانی یاد گرفته بود.در سن بیست و دو سالگی کتابی در مورد معادله ‌های درجهٔ سوم را به زبان عربی نگارش کرد و نام آن را رساله فی البراهین علی مسائل الجبر و المقابله نهاد.پس از مدتی خیام به دعوت از جلال‌ الدین ملک‌ شاه سلجوقی راهی اصفهان میشود تا سرپرستی و مسئولیت رصد خانه آنجا را برعهده بگیرد وی هجده سال در اصفهان اقامت گزید و در طی این دوران تقویم جلالی را ساخت.

کار خیام در دوران سلجوقی ستاره شناسی بود ولی به کاری که میکرد علاقه و باوری نداشت.در همین دوران وی مهم ترین و معروف ترین اثر خود را نگارش کرد و نام آن را رساله فی شرح ما اشکل من مصادرات اقلیدس گذاشت.

خیام کتاب های زیادی در باب فلسفه، هندسه ،ریاضیات و ستاره شناسی و... ارائه کرده ولی آوازه و شهرت او بیشتر بخاطر نگارش رباعیاتش میباشد که شهرت جهانی دارد. به علاوه آن‌ که رباعیات خیام را به بیشترِ زبان‌ های زنده دنیا برگردانده اند.

روایات حاکی از آن است که خیام هرگز ازدواج نکرد و زنی را برای زندگی انتخاب نکرد،زمان فوت خیام را بین سال ‌های ۵۱۷–۵۲۰ هجری قمری تخمین زده اند که محتمل است در نیشابور اتفاق افتاده باشد.برخی از تاریخ نویسان هم مرگ او را سال ۵۱۶ دانسته اند، ولی بعد از بررسی‌ های لازم مشخص شد که تاریخ فوت او سال ۵۱۷ هجری قمری بوده‌ است. آرامگاه خیام نیشابوری اکنون در نیشابور،در کنار آرامگاه امامزاده محروق واقع می‌باشد.

کتاب حاضر مجموعه ترانه های خیام-صادق هدایت میباشد.

 

در بخشی از این کتاب میخوانیم:

آنان که محیط فضل و آداب شدند

در جمع کمال شمع اصحاب شدند

ره زین شب تاریک نبردند به روز

گفتند فسانه ای و در خواب شدند...