کتاب عرفان نظامی

"عرفان نظامی" / گذری بر اندیشه های عرفانی در خسرو و شیرین
کتاب حاضر اثری از معصومه خدادادی می باشد که توسط انتشارات رهام اندیشه منتشر شده است.
قصه بی‌سامان عشق و محبت که حدیث شورانگیز آن هم‌زمان با خلقت بشر و آشکار شدن نوای «کُنتُ کَنزاً مَخفِیاً» آغاز شده، موضوعی بس شگفت و پرحرارت است که روح هزاران هزار عارف عاشق صفت در بحر بی‌انتهای آن به خروش آمده و جان بسیاری از سالکان طریقت برای پی بردن به حقایقش در ژرفای آن فنا گشته و از آتش این بلای خانمان‌سوز حلاج‌های بسیاری سر بر سر دار نهاده و فرهادهای زیادی سینه بر سینه کوه نهاده‌اند:
سر بر سر دار و سینه بر سینه تیغ          آسایش عاشقان چنین می‌باید   
ازاین‌رو با نگاهی ژرف به ادوار بی‌انتهای حیات بشری به این نکته واقف می‌شویم که آنچه در این گنبد دوار در طول زمان‌های سپری شده از آمد و شد آدمیان، با وجود تمام اندوخته‌های علمی و تجربی به یادگار مانده، تنها قصه‌ای است که شور و شیدایی عاشقان حلّه نشین در فضای عالم منتشر شده و حال و هوایی غیر از حال و هوای محسوس به آن بخشیده که غور نمودن در هر یک از این قصه‌ها و شنیدن صدای سخن آنها، همه، جان و روحی دوباره به کالبد آدمی‌داده و آیینه زنگارگرفته درون را صیقلی می‌کنند. ادبیات فارسی نیز به لطف بی‌انتهای حضرت رحمان و دم مسیحایی اولیای الهی، مملو از مطالب اسرارآمیز در خصوص عشق، عرفان و سیر و سلوک عملی و نظری است که گوشه‌ای از آن حقایق در قالب داستان‌های عاشقانه و عامیانه ارائه شده است. ازجمله این آثار، منظومه پر نغز خسرو و شیرین، سروده حکیم الیاس بن یوسف نظامی گنجوی است که با وجود مشتمل بودن بر معانی پرمحتوای عرفانی و معرفتی و داشتن نکات عمیق حق‌شناسی و حقیقت‌جویی از شاهراه عشق و محبت، اسرارش بعد از سالیان سال، همچنان پوشیده مانده و آن گونه که شایسته آن است به زوایای معرفتی‌اش نگریسته نشده است. منظومه خسرو و شیرین به اشاره اهل نظر، منظومه‌ای است که در ذات خود حاوی یک دوره کامل عرفان نظری و عملی است و به همین واسطه آبشخور بسیاری از سخن‌سرایان و فرزانگان قرار گرفته و شاعران زیادی چه از بعد محتوایی و چه از بعد موضوعی آن را نظرگاه خویش قرار داده‌اند. آنچه در این جا به آن پرداخته می شود بررسی شمه‌ای از نکات عرفانی و معرفتی در سطور این داستان است که با تمسک به عرفان عمیق اسلامی و آثار برجای‌مانده از بزرگان سلف به قلم و بیان درمی‌آید.
در بخشی از این کتاب می خوانیم :
" سهروردی، شیخ اشراق، در رساله فی حقیقه العشق یا مونس العشاق گوید: محبت چون به غایت رسد، آن را عشق خوانند... عشق را از عشقه گرفته‌اند و عشقه گیاهی است که در باغ پدید آید در بن درخت، اول، بیخ در زمین سخت کند، پس سربرآرد و خود را بر درخت پیچد و همچنان می‌رود تا جمله درخت را بگیرد و چنانش در شکنجه کند که نم در میان رگ درخت نماند و هر غذا که به واسطه آب و هوا به درخت می‌رسد به تاراج می‌برد تا آنگاه که درخت خشک شود، همچنان در عالم انسانیت که خلاصه موجودات است، درختی است منتصب القامه که آن به حَبَّهُ القلب پیوسته است و حبه القلب در زمین ملکوت روید و هر چه دروست، جان دارد."