دانلود کتاب کلیله و دمنه

نقد و بررسی کتاب کلیله و دمنه

کتاب کلیه و دمنه (Kalila wa Dimna) یکی از مشهورترین کتابهایی است که تاکنون نوشته شده است.

کلیله و دمنه در ایران جزء بهترین آثار کلاسیک محسوب می شود که نکات پند آموز را در غالب حکایاتی گوناگون از زبان حیوانات روایت می کند.

 

خلاصه کتاب

کتاب کلیله و دمنه کتابی است که در 5 فصل یا باب نوشته شده است. هر کدام از فصل های این کتاب دارای حکایت های پر معنی و عمیق زیادی است.

حکایات کلیه و دمنه از زبان دو شغال به نام «کلیله» و «دمنه» نقل شده است و موضوعات مختلفی را شامل می شود که جالب ترین آنها، رابطه بین شاه و قومش است.

این کتاب جزء اولین داستان سکولار در زبان عربی نیز محسوب می شود.

در مقدمه این کتاب نوشته شده است که دانشمندی به اسم «بیدیا» این کتاب را برای پادشاه هند «دبشلیم» نوشته است. همچنین وقتی خسروشاه درباره این کتاب مطلع می شود به پزشک خود برزویه دستور می دهد تا به هند سفر کند و و یک نسخه کپی از این کتاب را آورده و به زبان فارسی پهلوی ترجمه کند.

این کتاب به سبک فابل که یک نوع سبک ادبی است، نوشته شده است. در سبک فابل از شخصیت های حیوانی برای بیان داستان استفاده میشود.

نویسنده کتاب کلیله و دمنه نیز از حیوانات و پرندگان به عنوان شخصیت های اصلی که عمدتا ویژگی های انسانی دارند، استفاده کرده است.

این کتاب سعی کرده است که رفتار های انسانی را از زبان حیوانات به بهترین شکل حکایت کند و به بهترین شکل نکات مفید را به خواننده آموزش دهد.

 

مراحل نگارش کتاب

کلیله و دمنه تقریبا درحدود قرن چهارم و احتمالا در منطقه کشمیر به زبان سانسکریت نوشته شده است. در سانسکریت به آن «پنج گفتار» یا «Panchatantra» یا نیز گفته می شود.

گفته شده است که در زمان های قدیم سه شاهزاده جوان بودند که باعث ناامیدی معلم و پدرشان شده بودند به همین خاطر پادشاه برای سپردن سلطنت به پسر هایش که حتی ساده ترین مفاهیم را هم درک نمی کردند، می ترسید به همین خاطر مشکل خودش را با وزیرش در میان گذاشت و وزیرش «پنج گفتار» را نوشت.

این کتاب ، نکات آموزنده را در قالب حکایاتی با لحنی ساده و روان از زبان حیوانات بیان می کرد. شاهزادگان با استفاده از این کتاب بعد از شش ماه به خردی رسیدند که بعدا توانستند به پادشاهان حکیمی تبدیل شوند.

دویست سال پس از آن، یک شاه ایرانی پزشک شخصی خود، برزویه را به هند فرستاد تا گیاه خاصی پیدا کند که شایعه شده با مصرف این گیاه میتوان به زندگی ابدی دست یافت.

برزویه در عوض با یک نسخه از «پنج گفتار» بازمی گردد و ادعا می کند که به خوبی همان گیاه است زیرا این کتاب دانش بزرگی را به خواننده می آموزد.

شاه از برزویه می خواهد که آن را به زبان پهلوی ترجمه کند و آنقدر این کتاب موردپسند شاه قرار گرفت که دستور داد یک نسخه از ترجمه این کتاب را در اتاق مخصوص قصر خود ثبت کنند.

 

مراحل ترجمه کتاب

کتاب کلیله و دمنه (Kalila wa Dimna) در اصل کتابی است از تجمیع چندین حکایت هندی که توسط فیلسوفی به نام بیدیا و به دستور پادشاه هندی دبشلیم به زبان سانسکریت نوشته شده است.

در زمان ساسانیان نسخه سانسکریت آن به پهلوی ترجمه شد. نام پهلوی اثر کلیلگ و دمنگ بوده که نسخه پهلوی آن در طول زمان از بین رفته است؛ اما ترجمه سریانی آن امروزه موجود است و جزء نزدیک ترین ترجمه ها از لحاظ زمانی به تالیف اصلی این کتاب است.

بعد از اسلام، ابن مقفع (روزبه پوردادویه) آن را به زبان عربی ترجمه کرد. ترجمه ابن مقفع در زمان خودش درخشید اما در نسخ گوناگونی که از ترجمه این کتاب موجود است تفاوت های زیادی دیده می شود. ترجمه ابن مقفع به منبعی برای ترجمه این کتاب به سایر زبان های دیگر مانند زبان های فارسی، یونانی، ترکی، اسپانیایی، روسی، آلمانی قرار گرفت.

کلیله و دمنه چندین بار از عربی به فارسی دری ترجمه شد. از جمله این ترجمه ها می توان به ترجمه ابوالفضل بلعمی اشاره کردکه به دستور نصر بن احمد سامانی این کتاب را به زبان فارسی در آورد که بعد از آن رودکی این کتاب را به نظم نوشت؛ اما امروزه از ترجمه بلعمی اثری نیست و از ترجمه رودکی جز چند بیت پراکنده چیزی باقی نمانده است.

در قرن ششم نصر الله منشی، کلیله و دمنه را به فارسی ترجمه کرد. این ترجمه، ترجمه ای آزاد است که نصر الله منشی هر جا لازم بوده است ابیات و امثال زیادی را از خود و دیگران آورده است.

امروزه ترجمه نصر الله منشی، ترجمه ای است که ما آن را به کلیله و دمنه فارسی می شناسیم.

 

کاراکتر های اصلی

کلیله و دمنه کاراکتر اصلی این کتاب اند که اکثرا حکایات از جانب این دو کاراکتر روایت می‎شوند

• کلیله نماد مشاوری دانا و آینده نگر است.
• دمنه نماد افراد قدرت طلب، حسود و فتنه انگیز است.

 

نقد و بررسی کتاب کلیله و دمنه

امروزه کتاب کلیله و دمنه جزو شناخته شده ترین کتاب ها درنواحی شرقی است. این کتاب شامل نکات و نصایحی است که در زمان های گذشته گردآوردی شده است و امروزه از آن به عنوان منبعی پر بار در زمینه اخلاق یاد می شود.

کلیت این کتاب به گونه ای است که در میان حکایاتی که از زبان حیوانات و یا گاهی انسان ها بیان میشود با مواردی از نقد های سیاسی و اجتماعی نیز روبرو می شویم.

این کتاب، کنایاتی روشنی را به افراد اول مملکتی و حکومتی نسبت می دهد که کمتر در آثار ادبی دیگر این میزان از صراحت دیده شده است. گاهی این کنایات به قدری واضح و روشن است که به آسانی میتوان هدف نویسنده را متوجه شد.

در کتاب کلیله و دمنه به دلیل وجود ارتباط تنگاتنگی که بین اصول اخلاقی با اصول دینی وجود دارد، به بهترین کتاب در حوزه اجتماعی تبدیل شده است.

بافت مذهبی و اجتماعی آن از آیین هندو به آیین زرتشت و از آیین زرتشت به اسلام و از آنجا به مسیحیت تغییر یافته است.

این کتاب به علت وجود ویژگی های منحصر به فرد داستانی و تعلیمی در ادبیات جهان از اعتبار بالایی برخوردار است.

در این کتاب ماهیت اصلی مفاهیم اخلاقی و سیاسی است و به صورتی این مفاهیم باهم پیوند خورده اند که نمیتوان مرز بین اخلاق و سیاست را از یکدیگر مشخص کرد.

 

درباره با مترجم

ابوالمعالی نصرالله (Abu'l-Ma'ali Nasrallah) که به نام نصر الله منشی شناخته می شود. وی نویسنده و منشی درباره غزنوی در قرن 6 هجری بوده است.

نصر الله منشی در دوران جوانی وارد درباره بهرام شاه غزنوی شد و بعد از مدتی در زمان خسرو شاه غزنوی به عنوان دبیر دربار انتخاب شد و حتی در زمان اخرین پادشاه غزنوی به نام خسرو ملک توانست به مقام وزارت برسد اما در همین مدت به علت حسادت شخصی فردی به نام شیخ شهاب به زندان انداخته شد و سرانجام در زندان به قتل رسید. از آثار ماندگار این شخص میتوان به ترجمه عربی به فارسی کتاب کلیله و دمنه نام برد.

 

جملات معروف

• اگر کسی امام اعظم را خلافی اندیشد و اندک و بسیار خیانتی روا دارد که خلل آن به اطراف ولایت و نواحی مملکت او بازگردد در دنیا مذموم باشد و بآخرت ماخوذ، چه مضرت آن هم به احکام شریعت پیوندد و هم خواص و عوام امت در رنج و مشقت افتند.
• ملک بی مرد مضبوط نماند و مرد بی مال قائم نگردد و مال بدست نیاید و عمارت بی عدل سیاست ممکن نشود
• آلت جهان گیری مال است و کیمیای مال عدل و سیاست است
• گریختن را در دل دشمن خود دوست گردان بدان که چون بگریزد در طلب او نروی و جد ننمایی که سگ را چون در تنگی بگیرند بگزد و بدان که هر که در لشکر تواند بر تو جاسوسند
• ترس و بیم کاری است که هیچ کس را استقامت بی آن ممکن نگردد یا دین داری بود که از عذاب بترسد. یا کریمی که از عار اندیشد (باک دارد)، یا عاقلی که از عواقب غفلت پرهیز کند.

 

اقتباسات

این کتاب به دلیل دارا بودن نکات پند آموز مورد اقتباس فراوانی قرار گرفته است. نویسندگان مخصوصا نویسندگانی که در حوزه کودک و نوجوان فعالیت می کنند این کتاب را منبع الهام خود قرار داده و کتاب های بسیاری را به صورتی اقتباسی از حکایات کلیله و دمنه نوشته اند همچنین این اقتباسات در تئاتر کودک و نوجوان نیز دیده شده است.

 

پیام کلیله و دمنه

کلیله و دمنه یکی از اولین کتابهای است که معرفت شناسی را به مردم می آموزد و هدف این کتاب نشان دادن پستی های نفسانی و کارکرد های اشتباه سیاسی و خطاهای اجتماعی آن دوره به مردم و یاد دادن نکات آموزنده در زمینه اخلاق و سیاست به خواننده است.

 

نتیجه گیری

کلیله و دمنه یکی از گسترده ترین و تأثیرگذارترین کتاب ها در تاریخ بشریت است.

با وجود این که تقریبا دو هزار سال از قدمت آن میگذرد، هنوز هم در جهان طرفدارن زیادی دارد. این کتاب حداقل 200 بار به 50 زبان مختلف ترجمه شده است.

وبسایت کتابچین از بزرگ ترین سایت های ارائه دهنده کتاب های الکترونیکی و صوتی است.

 میتوانیداین کتاب را به ترجمه خانم فریده سلیمانی به زبان شیرینی ترکی (اذری) که توسط انتشارات یاز منتشر شده است را از سایت کتابچین دریافت نمایید.

ویکی پدیا کتاب کلیله و دمنه

https://en.wikipedia.org/wiki/Kal%C4%ABla_wa-Dimna

 

 

به قلم نگار تورانی