کتاب او کمی بهتر از یک قاتل بود

نقد و بررسی کتاب او کمی بهتر از یک قاتل بود

رمان نویسی می تواند بر اساس ایده های مختلفی انجام شود گاهی به صورت کلی بر اساس خیال نویسنده شکل می گیرد و گاهی مانند کتاب او کمی بهتر از یک قاتل بود مبتنی بر یکسری گزارش های تاریخی است. پرداختن به یک حادثه تاریخی مهم برای خلق داستان به خودی خود می تواند سختی های زیادی داشته باشد مخصوصا اگر نویسنده بخواهد به متن حادثه ای که اتفاق افتاده است وفادار بماند و تغییری در آن ایجاد نکند.

در این حالت است که نویسنده باید بیشترین تلاش خود را بکند تا در دام کلیشه ها گرفتار نشود. فاطیما فاطری برای اینکه افراد موجود در داستان را به صورت کاملا سیاه و سفید ترسیم نکند از شگرد گزارش های کوتاه استفاده کرده است. در این روش وقتی جمله ای از یک نفر نقل قول می شود تلاش بر آن است تا هر گونه قضاوت فرد مذکور حذف شود و مایه کلام او را در داستان بگنجاند.

البته ما باید بین دو شیوه داستان نویسی بر اساس الهام گرفتن از حوادث تاریخی فرق بگذاریم. گاهی فرد یک سوژه کوچکی از حوادث بیرونی را می گیرد و آن را پرورش می دهد مانند فردوسی که می گوید رستم یلی بود در سیستان من آوردم او را بدین داستان. در موارد دیگر نویسنده حجم زیادی از داستان خود را بر اساس اسناد و مدارک موجود از یک حادثه به دست می آورد. در او کمی بهتر از یک قاتل بود نیز سعی شده است به اسناد و مدارک قتلی که در سال 30 انجام شده است پرداخته شود.

با خواندن چنین رمان هایی است که خواننده به خوبی می تواند با نوع نگاهی که نویسنده به حوادث دارد آشنا شود و از طرف دیگر به هدفی که او از نوشتن کتاب داشته است پی ببرد. رمان ها می توانند جلوی گذشته سازی و دست هایی که تلاش می کنند تاریخ یک ملت را به فراموشی بسپارند مقاومت کنند به قول والتر بنیامین تجربه سیاسی تاریخی یک ملت اگر از او پنهان نگاه داشته باشد آن مردم کودکان با حوادث برخورد خواهد کرد.

داستان کتاب در مورد فرد بی گناهی است که به خاطر قتل یک روز نامه نگار به دار کشیده می شود. حمید فرخی که در خارج درس خوانده است متهم می شود فریبرز سلطانی را که در روزنامه تهران کار می کند به قتل رسانده است. نویسنده برای نقل حقایق ابایی ندارد که به بررسی نوشته ها و روزنامه های آن زمان بپردازد و یا حتی از وکلا نقل قول کند. ناکام شدن انسان های خوب در برابر عوامل شاه و دربار را می توان خلاصه معنی این داستان گرفت.

داستان به گونه ای پیش رفته است که خواننده هر قسمت را که می خواند صرفا مقدار کمی از اطلاعات را در مورد محل اتفاق و نوع انجام آن پیدا می کند. همین امر موجب می شود تا خواننده مشتاق شود برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر کتاب را تا انتها بخواند.

فاطما فاطری برای اینکه بتواند پیام خودش را از طریق سخنان شخصیت های داستان به خوانندگان خود برساند از زبان آنها برخی از ضرب المثل ها و کنایات را بازگو می کند که ممکن است در است چنین سخنانی از آنها صادر نشده باشد.

نویسنده: سعید گلمحمدی