دانلود کتاب خرد نامه اسکندری جامی - هفت اورنگ

نقد و بررسی کتاب هفت اورنگ جامی

شاعران توانا با توجه به روح لطیفی که دارند در توصیف احساسات بشری به زبان شعر تصویرهای زیبایی را می سازند. این عمل باعث می شود که شعر با لطافت خاصی همراه شود. البته این توصیفات نباید به گونه ای باشد که معنا نادیده گرفته شود. در زمان توصیف پدیده ها جامی از صنعت تشبیه بسیار بهره می برد و با این کار کمک می کند خواننده درک بهتری از آنچه روی می دهد پیدا کند.

نشان دادن محور اصلی اندیشه با تکرار مضامین

شاعران و نویسندگان برخی مفاهیم و جملات را به صورت مکرر در متن خود تکرار می کنند. از طریق همین تکرارها می توان به بنیادهای فکری نویسنده پی برد محور اصلی اندیشه او را شناسایی کرد. از مضامین با تکرار زیاد که در هفت اورنگ جامی می توان یافت وحدت وجود، عشق و فناء فی الله است. جامی در دل داستان ها سعی می کند این مفاهیم را به روش های مختلفی بروز دهد و عنوان نماید.

وحدت وجود

وحدت وجود جزء مفاهیم اصلی است که بنیاد صوفیه را تشکیل می دهد. با توجه به تحقیق و شرحی که جامی بر نوشته های ابن عربی انجام داده است، گفته می شود که وی در مورد وحدت وجود از ابن عربی تاثیر گرفته است. جامی را معلم ثانی وحدت وجود بعد از ابن عربی نیز دانسته اند. البته میل جامی به تصوف و اعتقاد به وحدت وجود او در بین برخی محققین مورد تردید نیز واقع شده است. به نظر می آید با توجه به تمثیل قطره و دریا که در اشعار جامی وجود دارد وی قائل به وحدت وجود بوده است.

نظریه کسب

در باب جبر و اختیار جامی نظرِ اشاعره که گروهی از اهل سنت هستند را با عنوان نظریه کسب پذیرفته است. او توضیح می دهد که اختیار یعنی اینکه بنده آنچه را که حق اختیار کرده اختیار کند. در این نظریه خداوند فاعل افعال بشری است و بندگان فقط این افعال را اختیار می کنند. این نظریه بسیار به جبر نزدیک است همان طور که جامی می گوید «به ما اختیاری که دادی به کار، ندادی در آن اختیار اختیار».

نماد انگاری حیوانات

آثار بسیار زیادی از نویسندگان و شاعران وجود دارد که در آن از حیوانات به عنوان نماد استفاده شده است. در این آثار از حیوانات به صورت تمثیلی استفاده می شود و در داخل داستان درس هایی به مخاطبان منتقل می شود. جامی از پرندگان به صورت نمادی برای انتقال حکمت استفاده کرده است. هفت اورنگ جامی دارای نگاره ها و داستان هایی است که در هر کدام از آنها پرندگان نمادی برای یک حقیقت هستند.

 پرندگان در این داستان ها نقش اصلی را ندارند و گاها در کناره ها و گوشه های یک نگاره دیده می شود که پرندگان در صحنه حضور دارند. تحلیل های محققان نشان داده است که پرنده در این مجموعه به عنوان نماد آزادی روح بشریت به کار برده شده است.

نظیره گویی به خمسه نظامی

جامی در این اثر که 23640 بیت دارد به سه اثر نظامی شامل لیلی و مجنون، اسکندر نامه و مخزن الاسرار نظیره گفته است. این سه اثر را می توان نظیره مستقیم به حساب آورد که عینا به همان صورت انجام شده است. یوسف و زلیخا نیز به نوعی نظیره خسرو و شیرین به حساب آمده است. این شاعر همچنین به صورت خیلی جزء نظم هفت پیکر را در سلسه الذهب به کار برده است.

نویسنده: سعید گلمحمدی