کتاب فلسفه فلک

"فلسفه فلک"

کتاب حاضر اثری از بیژن طرهانی می باشد که توسط انتشارات نظری منتشر شده است.

نظام آفرینش،‌ هستی طبق دیدگاه فلاسفه این‌گونه است که از واجب‌الوجود حضرت حق تعالی، خداوند سبحان صادر اول یا عقل اول، که موجودی بسیط من جمیع الجهات است بوجود آمده و از تعقل عقل اول در ذات، واجب‌الوجود عقل دوم و از تعقل او در امکان خویش،‌ فلک‌الاقصی و بار دیگر از تعلقش در امکان خویش به اعتباری دگر نفس فلک نهم فلک‌الافلاک، اقصی،... بوجود آمده است.

و این سیر خلقت بدین‌گونه تحقق می‌یابد.

از عقل دوم، عقل سوم و فلک ثوابت و نفس فلک ثوابت 

از عقل سوم، عقل چهارم و فلک زحل و نفس فلک زحل

از عقل چهارم، عقل پنجم و فلک مشتری و نفس فلک مشتری

از عقل پنجم، عقل ششم و فلک مریخ و نفس فلک مریخ

از عقل ششم، عقل هفتم و فلک شمس و نفس فلک شمس

از عقل هفتم، عقل هشتم و فلک زهره و نفس فلک زهره

از عقل هشتم، عقل نهم و فلک عطارد و نفس فلک عطارد

از عقل نهم، عقل دهم(عقل فعال) و فلک قمر و نفس فلک قمر

بوجود می‌آید.

 

در بخشی از این کتاب می خوانیم:

"عقل با تعقل امکان خویش جسم را در عرصه هستی پدید می‌آورد.

طبق گفتار مشایین [در باب آفرینش] عقل فقط از این جهت جسم را اقتضا کرد که امکان خویش را تعقل کرد و امکان ذات عقل بالضروره، عرض است. (زیرا امکان موجود در موضوع است و مطابق گرایش مشاییان [هر موجود در موضوع همانا عرض است و از نظر خود شهاب‌الدین سهروردی، امکان از اعتبارات عقلی است] و نیز تعقل امکان همانا عرض است.

اولاً: برای آن‌که تعقل امکان غیر از تعقل وجوب است، چون اگر این دو یکی بودند، اقتضایشان هم یکی بود، ولی چنین نیست [زیرا اقتضای امکان «جسم» است و اقتضای وجود «عقل»] وقتی‌که تعقل وجوب غیر از تعقل امکان باشد، پس هر دو هم زائد بر ماهیت خود [عقل] و هم‌عرض عقل هستند.

ثانیاً: برای آن‌که چون وجود در حقیقت شیء داخل نیست، پس به طریق اولی امکان و وجوب در حقیقت شی‌ء داخل نیستند، تا چه رسد به تعقل آن دو و هرگاه تعقل آن‌دو عرض باشد و به اعتبار آیند و تعقل یک جوهر مجرد و یک جوهر جسمانی حاصل شد پس صحیح است که اعراض در وجود جوهرها، به گونة نوعی علیت یا اشتراك، مدخلیتی دارند. در حقیقت، مقوم وجود فقط امری است که در وجود شی‌ء مدخلیتی دارد. [نه امری دیگر] وانگهی، استعدادی که خواهان نفس برای بدن است."