بیوگرافی شیخ مفید
ابوعبدالله محمدبن محمدبن نعمان در یازدهم ماه ذیقعده در سال 336 هجری قمری یا بر اساس برخی مستندات دیگر، 338 هجری قمری، در روستای سويقه ابن بصرى که از توابع اكبري در ده فرسنگی شمال بغداد، نزديک شهر دجيل بود، چشم به جهان گشود. خانواده او از خانواده های اصیل شیعه و محترم و بسیار علاقمند به اهل بیت پیامبر بودند. نشانه های هوش و ذهن دقیق او از همان دوران کودکی خودنمایی کرد. از این رو زمانی که به سن کافی رسید، همراه با پدرش به بغداد آمد تا از محضر دانشمندان و اساتید به نام آن زمان مانند ابن ابی عقیل استفاده نماید.
او محضر بیش از هفتاد نفر از بزرگان و علمای علمی و دینی را درک کرد. از آن جمله می توان به مظفر بن محمد، ابو یاسر و ابن جنید اسکافی نام برد که علم کلام و عقاید را از ایشان فرا گرفت. در نزد جعفر بن محمد بن قولویه فقه را فراگرفت. علم روایت را از محمد بن عمران مرزبانی آموخت. شیخ مفید در زمینه علم کلام، فقه و اصول تحصیل نمود به یکی از سرآمدترین دانشمندان در این علوم تبدیل شد.شیخ مفید در دوران تحصیل و بعد از آن در محله کرخ در بغداد زندگی می کرد و کلاس های درس او که برای تدریس دیگران برگزار می کرد در مسجد براثا برپا می شد. او در طول عمر خود کتابهای بسیاری را نوشت و شاگردان بسیاری را نیز پرورش داد و سرانجام در شب جمعه در سوم ماه رمضان سال 413 در بغداد زمانی که 77 سال داشت، درگذشت.
خصائص ابوعبدالله محمدبن محمدبن نعمان
شیخ مفید در طول حیات خود شاگردان بسیاری مانند شیخ طوسی و علم الهدی را تربیت نمود. او چنان در زمینه علم فقه و کلام متبحر بود که او را توسعه دهنده مکتب کلامی شیعه و ریاست و مرجعیت شیعه در آن زمان نیز می دانند. با اینکه او فردی شیعه بود اما همواره مورد احترام و تحسین بزرگان اهل سنت نیز بود. ابن ندیم ضمن اشاره به نام ابن نعمان، مهارت مفید در استدلال را چنین بیان می‌کند: «ابن المعلم، ابوعبدالله، در زمان ما رهبری متکلمان شیعه با اوست. وی در ترکیب کلام بنابر اعتقاد همکاران خود برجسته است و عقل نکته سنج و قدرت نفوذ فراوان دارد. من با او ملاقات کرده‌ام و او را بسیار روشن دیده‌ام.»
آثار ابوعبدالله محمدبن محمدبن نعمان
شیخ طوسی یکی از برجسته ترین شاگردان شیخ مفید در مورد تعداد آثاری که او نوشته است را بالغ بر 200 عنوان می داند. از آن جمله می توان به این موارد اشاره داشت:
المقنعة، الإرشاد، أحكام النساء، الأمالي، المسح على الرجلين، الجمل، أوائل المقالات، المسائل الصاغانية، الإفصاح، الاختصاص، إيمان أبىطالب، تصحيح اعتقادات الإمامية في رسالة حول حديث نحن معاشر الأنبياء لا نورث، الكافئة في إبطال توبة الخاطئة، أربع رسالات في الغيبة، تحريم ذبائح أهل الكتاب في تفضيل أمير المؤمنين(ع)، رسالة حول خبر مارية، شرح المنام، عدم سهو النبي(ص)، الفصول العشرة في الغيبة، الفصول المختارة، مسار الشيعة في مختصر تواريخ الشريعة، المزار.
