دانلود کتابهای سیف فرغانی

چکیده

سیف فرغانی از شاعران گران مایه ی نیمه ی قرن هفتم و اوایل قرن هشتم می باشد. او اصالتا اهل فرغانه در ماوراءالنهر بود. او نه تنها در سرودن شعر مهارت بالایی داشته بلکه اهل تصوف و عرفان هم بود و سال های بسیاری از عمر خود را در راه کسب علم و معرف و کمالات معنوی کرده بود. وی علاقه ی بسیاری به شاعر پارسی، سعدی شیرین سخن داشت و خود را شاگرد و مرید او می دانست. درباره ی زندگی او اطلاعات زیادی در دسترس نیست. حتی از شعر های او هم چیز زیادی وجود نداشت تا هفت قرن بعد یعنی حدودا در دهه ی چهل شمسی، که نسخه ای از دیوان او پیدا شده و از همان نسخه دیوان سیف فرغانی به چاپ رسید. این دیوان در حدود 11 هزار بیت دارد. از زیباترین شعر های این دیوان می توان به شعری که درباره ی امام حسین (ع) و یاران او که در کربلا به شهادت رسیدند، اشاره داشت. سیف فرغانی، شاعر برجسته ی ایرانی در سال 749 هجری در خانقاهی واقع در آقسرای کشور ترکیه چشم از جهان فروبست.

شرح کامل زندگی سیف فرغانی

مختصری درباره ی سیف فرغانی

مولانا سیف الدین ابوالمحامد محمد الفرغانی که با نام سیف فرغانی(Saif Farghani) او را می شناسیم، از شاعران بزرگ قرن هفتم و هشتم است. او در دوره ای که ایلخانام و مغولان بر آسیای صغیر حکومت می کردند، زندگی می کرد. او که در فراغنه به دنیا آمد پس از مدتی از آن جا به آذربایجان و کشور روم و آسیای صغیر مهاجرت کرد. حمله و سلطه ی مغولان و قوم تاتار علت نقل مکان بسیاری از بزرگان و شیخ های آن دوره از جمله سیف فرغانی، بوده است. همچنین مدتی را در تبریز گذراند. او از شاعران اهل سنت و از پیروان ابوحنیفه، نعمان بن ثابت، بود.

 

آشنایی سیف فرقانی و سعدی شیرازی

احتمالا آشنایی او با سعدی و کاتباتی که با وی داشته است، در طول دوران اقامت او در تبریز رخ داده است. او شیفته ی سعدی بود و چهار قصیده ی خود را خطاب به او سروده است.همچنین چهل و یک غزل خود را در تضمین اشعار سعدی نوشته است. می توان در اغلب اشعاری که سیف سروده ترکیبات، مضامین و تشبیهاتی مشابه سروده های سعدی را دید.

 

چرا این شاعر بزرگ گمنام باقی ماند

یکی از علل این که در قرن هفتم و هشتم کسی این شاعر عالی مقام را به درستی نمی شناخت این بود که او از سرودن شعر در مدح و ستایش سلاطین و امیران و حاکمان خودداری می کرد. این مسئله علت دیگری هم داشته است. سیف فرغانی از زادگاه خود خارج شده بود و عمر خود را در شهر ها و کشور های دیگری گذراند که این امر در گمنام بودنش هم تاثیر داشته است. او هیچ گاه به زادگاه خود بازنگشت. این موضوع سبب شده است که از زندگانی او هم اطلاعی نداشته باشیم و هیچ تذکره نویس و نویسنده ای درباره ی وی مطلبی ننوشته باشد. بسیاری از اطلاعاتی که درباره ی زندگی او در دست هست مربوط می شود به اشعاری که در آن ها از خود سخن گفته. برای مثال با توجه به بیت زیر می توان فهمید که او در شهر آقسرا زندگی میکرده است.

مسکن من ملک روم مرکز محنت اقسرا شهر و خانه دار هوان بود

همچنین شعر دیگری سروده که در آن تنها دیوانش را که خودش هم جمع آوری کرده است، معرفی می کند.

آن خداوندی که عالم آن اوست جسم و جان در قبضه فرمان اوست

سوره حمد و ثنای او بخوان کآیت عز و علا در شان اوست

گر ز دست دیگری نعمت خوری شکر او می کن که نعمت آن اوست

بر زمین هر ذره خاکی که هست آب خورد فیض چون باران اوست

از عطای او به ایمان شد عزیز جان چون یوسف که تن زندان اوست

بر من و بر تو اگر رحمت کند این نه استحقاق ما احسان اوست

از جهان کمتر ثنا گوی ویست سیف فرغانی که این دیوان اوست

در شعر دیگری که منتسب به اوست در می یابیم که سیف فرغانی دل در گرو فردی به نام خسرو داشته است. احتمالا این مورد مربوط به زمانی است که در شهر تبریز به سر می برده.هفت

ای که نام اشنوده باشی خسرو پرویز را رو سفر کن تا ببینی خسرو تبریز را

سیف فرغانی مدام از فتنه حسنش بود منتظر همچو شهیدان روز رستاخیز را

 

موضوع سروده های سیف فرغانی

تمامی شعر های این بزرگوار در یک دیوان جمع آوری شده است. این دیوان توسط استاد دکتر ذبیح الله صفا، رئیس دانشکده ی ادبیات دانشگاه تهران و محقق و پژوهشگر ایرانی، در سه جلد به چاپ رسیده است. موضوع شعر های او بیشتر درباره ی ستایش و حمد پروردگار و پیامبر اعظم و همچنین پند و موعظه ی مردم می باشد. او با سروده های خود انتقاد هایش به اوضاع نابسمان جامعه و اعتراضاتش به ظلم و ستم را به گوش همگان می رسانده است. همچنین او می کوشید تا زشتی و پلیدی طبقه ی فاسد جامعه را به تصویر بکشد. سیف در تمام شعر هایش فقط یک بار در مدح یک پادشاه شعر سرود. آن هم کسی نبود جز غازان خان که از امیران مغول بود و به اسلام روی آورده بود و تلاش می کرد تا این دین را در قلمروی خود گسترش دهد.

همچنین با توجه کردن به شعر های او به خوبی می توان فهمید که چگونه او مفاهیم عرفانی را در سروده هایش آموزش می داده استو تلاش میکرده تا حداقل مدیحه گویی را در شعر هایش داشته باشد. او این مسئله را به دیگر شاعران هم آموزش داده است که از هجوگویی بپرهیزند وعمده ی اشعار خود را به غزل گویی، ستایش معشوق و پند و اندرز اختصاص دهند. این نقد های صریح وقوی به حاکمان نا لایق و اوضاع نا مناسب همانند شعر های اجتماعی شاعران یزرگی همچون سنایی و ناصر خسور است اما پختگی و انسجام اشعار آن ها را ندارد.

 

سبک اشعار سیف فرغانی

سیف در قالب های متفاوتی همچون غزل، قصیده، رباعی و قطعه شعر هایش را می سرود. با توجه به اشعار فرغانی و به خصوص قصیده های او می توان به مهارت بالای او در زبان فارسی پی برد. او برخی از شعر های خود را در استقبال و پاسخ گویی به اشعار شاعرانی بزرگ همچون رودکی، خاقانی، سعدی شیرازی، همام تبریزی و کمال الدین اسمعیل سروده است. قلم او در سروده هایش بسیار ساده و روان است و از واژه های عربی زیادی استفاده نکرده است. البته که گاها برای زیبایی بیشتر شعر، ترکیب های عربی را با ترکیب های فارسی ادغام کرده و یا حتی مصرعی را کاملا عربی سروده است. برای مثال می توان به مصراع " روی از خلق بگردان که حق در اینست که توکلت علی الله اینست" اشاره داشت. او در کلام خود همواره پیرو سبک خراسانی قرن ششم بوده و سخنرانان خراسانی تاثیر بسیاری بر سروده های او داشته اند، این یکی از دلایلی است که اصل و منشاء او را از فراغنه و سرزمین سمرقند دانسته اند. همچنین سیف فرغانی در بسیاری از ابیات خود از لهجه ی محلی استفاده کرده است.

 

درگذشت سیف فرغانی

سیف فرغانی سالیان پایانی عمر خود را در خانقاه آقسرا زندگی می کرد و مریدانی هم برای خود در آن جا داشت. اطلاع دقیقی از تاریخ فوت او در دست نیست اما تاریخ درگذشت او بین سال های 705 و 749 بوده است. طبق روایات سیف عمر طولانی داشته است. او احتمالا در هنگام مرگ حدودا هشتاد و یا نود ساله بوده است.

 

ویکی پدیای سیف فرغانی

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%81_%D9%81%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D9%86%DB%8C

 

نمونه اشعار سیف فرغانی

مشهور ترین شعر سیف فراغانی درباره ی امام حسین بن علی (ع) و یارانش در صحرای کربلا

• ای قوم درین عزا بگریید بر کشته ی کربلا بگریید

با این دل مرده خنده تا چند امروز درین عزا بگریید

فرزند رسول را بکشتند از بهر خدای را بگریید

از خون جگر سرشک سازید بهر دل مصطفی بگریید

وز معدن دل به اشک چون در بر گوهر مرتضی بگریید

با نعمت عافیت به صد چشم بر اهل چنین بلا بگریید

دلخسته ی ماتم حسینید ای خسته دلان، هلا! بگریید

در ماتم او خمش مباشید یا نعره زنید یا بگریید

تا روح که متصل به جسم است               از تن نشود جدا بگریید

در گریه سخن نکو نیاید من میگویم شما بگریید

بر دنیی کم بقا بخندید بر عالم پر عنا بگریید

بسیار درو نمی توان بود بر اندکی بقا بگریید

بر جور و جفای آن جماعت یک دم ز سر صفا بگریید

اشک از پی چیست تا بریزید چشم از پی چیست تا بگریید

در گریه به صد زبان بنالید در پرده به صد نوا بگریید

تا شسته شود کدورت از دل یک دم ز سر صفا بگریید

نسیان گنه صواب نبود کردید بسی خطا بگریید

وز بهر نزول غیث رحمت چون ابر گه دعا بگریید

 

• هم مرگ بر جهان شما نیز بگذرد هم رونق زمان شما نیز بگذرد

وین بوِم محنت از پی آن تا کند خراب بر دولت آشیان شما نیز بگذرد

باد خزان نکبت ایّام ناگهان برباغ و بوستان شما نیز بگذرد

آب اجل که هست گلوگیر خاص و عام برحلق و بردهانِ شما نیز بگذرد

 

آثار سیف فرغانی

دیوان اشعار

---

 

آثار سیف فرغانی که در کتابچین موجود است

1. کتاب قصاید و قطعات - گزیده ناقص سیف فرغانی
2. کتاب قصاید و قطعات سیف فرغانی - دیوان اشعار
3. کتاب غزلیات سیف فرغانی (گزیده ناقص) - دیوان اشعار
4. کتاب غزلیات سیف فرغانی - دیوان اشعار
5. کتاب رباعیات سیف فرغانی - دیوان اشعار
6. کتاب مجموعه آثار سیف فرغانی