نام اصلی : اریک فروم Erich Fromm
زادگاه : فرانکفورت
ملیت : آلمان
تاریخ تولد : ۲۳ مارس ۱۹۰۰ فرانکفورت
پیشه : جامعه شناس، نویسنده
بیشتر...
تاریخ وفات: ۱۸ مارس ۱۹۸۰ سوئیس
اریک فروم در فرانکفورت آم ماین آلمان به دنیا آمد. او زاده ۲۳ مارس ۱۹۰۰ روان کاو، جامعه شناس آمریکایی-آلمانی تبار، روان شناس اجتماعی بلندآوازه مکتب فرانکفورت و همچنین یک سوسیال دموکرات و از برجسته ترین فیلسوفان مکتب اومانیستی است. او در آثارش کوشید تا ارتباط متقابل روان شناسی و جامعه را شرح دهد و معتقد بود که با به کار بستن اصول روانکاوی، به عنوان علاج مشکلات و بیماری های فرهنگیِ بشر، راهی به سوی تحقق یک «جامعه معقول» و متعادل از لحاظ روانی خواهد یافت. وی تحصیلات خود را در دانشگاه های هیدلبرگ و مونیخ و انستیتو روانکاوی برلین ادامه داد. بعد از ظهور نازیسم در آلمان به ژنو رفت و سرانجام در سال ۱۹۳۴ به آمریکا مهاجرت کرد و تابعیت این کشور را پذیرفت و در دانشگاه کلمبیای نیویورک مشغول به فعالیت شد، سپس به مکزیک رفت و در دانشگاه مستقل ملی مکزیک کرسی روانکاوی را تأسیس کرد.
اریک فروم ابتدا ادیان را به ادیان خودکامه و انسان گرا تقسیم می کند و بعد از توضیح هریک به سراغ منشأ دین می رود و اشاره می کند که وجود دو نیاز عمده در انسان ها، باعث پدید آمدن گرایش بشر به دین شده است، که عبارت اند از:
انسان ها برای به دست آوردن زندگی اجتماعی سالم و به دور از تنش، نیازمند وحدت در دیدگاه ها و نظریاتشان هستند. اگر در بین دیدگاه ها تشتّتِ آرا وجود داشته باشد، زندگی اجتماعی از هم می پاشد و افراد به تفاهم و ارتباط اجتماعی نمی رسند؛ ولی دین به پیروانش دیدگاه مشترک می دهد و مانع از هم پاشیدگی جامعه می شود.
نیاز دیگر انسان این است که باید احساس تعلّق به جایی داشته باشد. انسان از آزادی مطلق وحشت دارد. چون اگر انسان آزادی مطلق داشته باشد، نسبت به هر کاری احساس مسئولیّت می کند و خود را نسبت به آن پاسخ گو می داند؛ ولی اگر خود را تابع حکم یک فرد یا گروهی خاص یا مجموعه دستورهای دینی و آیینی بداند، مسئولیّت ها را بر دوش آمر و ناهی می اندازد و خود را از مسئولیّت ها و جواب گویی به مسائل مختلف رها می سازد. انسان از آزادی می گریزد، چون می خواهد در دام مسئولیّت که لازمهٔ آزادی است نیفتد از آن جا که انسان همواره به سراغ کانون سرسپردگی و تعلّق می رود، بازار دیکتاتوری حاکمان بسیار رونق دارد. دیکتاتوری ها گرچه از انسان سلب آزادی می کنند، ولی از این نظر که بار مسئولیّت اعمال آن ها را بر دوش می گیرند، موجب سرسپردگی خواهند بود. سپس انسان برای توجیه این سرسپردگی، متوجّه دین می شود و بخش فقه و اخلاق، این کانون سرسپردگی را بیان می کند.
از طرف دیگر، ادیان دیکتاتور، چون احکام بیش تری دارند، این دو نیاز را بهتر و به خوبی تأمین می کنند؛ ولی ادیانِ انسان گرا گرچه به حق هستند، امّا در برابر ادیان دیکتاتور و خودکامه رونقی ندارند. در یک کلام، فروم ابراز می دارد که دین خاستگاه اجتماعی دارد، زیرا دین به انسان ها دید مشترک و حسّ تعلّق خاطر مشترک می دهد و هر اجتماعی به این دو عامل نیاز دارد؛ لذا دین در خدمت نیازهای جامعه است و برای تأمین بخشی از نیازهای انسان پدیدار شده است.
اریک فروم در انتهای عمر خویش به سوئیس بازگشت و در سال۱۹۸۰ درگذشت.
لینک کوتاه
http://ketabch.in/a/1900
