دانلود کتاب شازده کوچولو

نقد و بررسی رمان شازده کوچولو

رمان شازده کوچولو جزء سه کتاب پرفروش قرن بیستم است. کتاب شازده کوچولو تاکنون به ۳۰۰ زبان و گویش محلی ترجمه شده است و لقب محبوبترین کتاب قرن را دارد. این کتاب، تنها کتاب کودکان نیست.

 این جملات را بارها در هر جمعی شنیده ایم کسی را نمی توان پیدا کرد که این کتاب را نشناسد. این کتاب صد صفحه ای چه دارد که شاهکار قرن شده؟ چطور امکان دارد شخصی ۷۰ سال پیش تنها صد صفحه بنویسد و هنوز هم خواننده داشته باشد؟ جوابش خیلی ساده است این کتاب شاهکار است. در هر قرن به تعداد انگشتان دست می توان شاهکار هنری یافت.

هنرمند تنها خودش را به نگارش در آورده است. همین!

 اولین و معروف ترین نقاشی کتاب، تصویر ماری است که یک فیل را قورت داده و همه فکر می کنند آن تصویر یک کلاه  است. حتی این تصویر که در اول کتاب آمده، خود نویسنده در سن ۶ سالگی کشیده و تا ۴۰ سالگی به هر کس نشان داده و سوال کرده این چیست؟ پاسخی نزدیک به مار دریافت نکرده و این دغدغه اش شده که واقعا بعد از سپری کردن دوران کودکی چه بلایی سر خلاقیت آدمی می آید؟

چگونه یک شاهکار پدید می آید

 هر انسانی با توجه به تجربه زیسته خود مجموعه ای از سوال های بزرگ در مورد چگونه زیستن در ذهنش شکل می گیرد که جوابی برای آن پیدا نمی کند ولی جستجو برای یافتن پاسخ به این سوال ها کاری نیست که همه انجام دهند. اکثراً درگیر روزمرگی شده و حتی سوالات خود را فراموش می کنند. زمانی که فلاسفه، اندیشمندان و هنرمندان برای جواب سوالات به تجربه زیسته خود رجوع  می کنند آثاری ماندگار به وجود می آید همانند رمان شازده کوچولو اگزوپری، تابلو گرنیکا پیکاسو، مجسمه پرواز برانکوزی، فیلم های کیارستمی و... که به دفعات مخاطبین و منتقدین آن ها را تحسین کرده اند. ولی شاهکار چگونه به وجود می آید؟

سه عامل مهم در راستای خلق یک شاهکار

1. سادگی بیان

آثار ماندگار و یا همان شاهکارها در میان گروه هنرمندان معمولا چند ویژگی ثابت دارند اول این که زبانی بسیار ساده دارند، از  پیچیده گویی دوری می کنند و با هر زبانی در نقاشی، مجسمه، نویسندگی و سینما با راحت ترین حالت بیان، شکل می گیرند. این یعنی جذب حداکثر مخاطب جهت فهم آثارشان، آن هم برای همه طبقات اجتماع.

نقاشی های پیکاسو علی رغم اینکه توانایی بالا در تکنیک و پرداختن به جزئیات دارد ولی رنگهای تخت با دورگیری های ساده و فرم های نزدیک به نقاشی کودکانه سبک او را شکل داده و با آن مضمون خود را بیان می کند. در شاهزاده کوچولو بهترین حالت زبان ساده را می بینیم تا حدی که کتاب برای گروه کودکان نوشته شده و حتی تلاش می کند بزرگسالی را تقبیح نماید.

2. طرحی با رو ساختی ساده و ژرف ساختی عمیق

ویژگی دیگر آثار ماندگار، خلق فضایی است چشمه مانند که هر کسی به اندازه ظرفی که در دست دارد از آن آب می نوشد حتی می توان بر سرچشمه پمپ آب زد و این چشمه تمامی ندارد. به هر کدام از شاهکارهای دنیا که دوباره نگاه کنید اول رو ساخت و ظاهری ساده و زیبا می بینید ولی سالها می توان در مورد آنها حرف زد و از آن آب نوشید بدون اینکه این چشمه خشک شود. به عنوان مثال مجسمه پرواز برانکوزی که در اوایل قرن بیستم ساخته شد، برانکوزی به فرمی دست پیدا میکند که بسیارساده است  و با استفاده از این فرم، مفهوم تجریدی پرواز را عینیت می بخشد. جالب اینجاست که بعد از آن هر جسم قابل پروازی که مهندسین قصد ساختش را داشتند مانند هواپیما، جت، موشک و فضاپیما ناچار برای پرواز می بایستی نزدیک به همین فرم طراحی می شد. شازده کوچولو هم همین ویژگی را دارد با روساختی ساده و ژرف ساختی عمیق همچون اقیانوس به کلیدی ترین و پیچیده ترین سوالات بشری اشاره می کند.

3. واکاوی خویش

 ویژگی سوم، بازگشت به خویش است که اسفار اربعه از آن با عنوان (من الخلق الی الحق) نام می برد. بازگشت به خود و زندگی خویش که هنرمند، با پوست و گوشت  آن را در طول زمان زندگی حس کرده است. ذهنیت و نوع نگرش هنرمند در خلال سال هایی که زندگی کرده و رشد پیدا کرده شکل می گیرد که به هیچ عنوان رهایی از آن امکان ندارد یعنی از علم و دانش اندوخته شده در سال های زندگی نمی توان رها شود. پس تنها باید ذهنیت خویش را به عینیت تبدیل کند.

شازده کوچولو در هفت سفر (عدد هفت برای ما ایرانی ها عدد مقدس و جزئی از تاریخمان است از جمله هفت بادی، هفت شهر عشق و...)  از زنجیرهایی که به پای خود قفل کرده ایم اشاره می کند.

درباره نویسنده

آنتوان سنت اگزو پری در سال ۱۹۰۰ در شهر لیون فرانسه به دنیا آمد. در چهار سالگی پدرش را از دست داد. او به دبستان کاتولیک ها رفت و برای مقطع دبیرستان به سوئیس آمد و در همان دوران مشغول به آموختن ویولن شد در ۲۱ سالگی به عنوان مکانیک جذب نیروی هوایی فرانسه شد و در ادامه به خدمت ارتش درآمد. اگزو پری جوان، عاشق دختری زیبا شد ولی به دلیل خطرناک بودن شغلش با خواستگاری او موافقت نکردند و همین جرقه انتشار اولین کتاب به نام پیک جنوب در ۲۹ سالگی شد. البته مجموعه داستان کوتاهی با نام مانون را در ۲۵ سالگی انتشار داد ولی زیاد مورد توجه قرار نگرفت که مجدد در سال ۲۰۰۷ به چاپ رسید. آنچه او را به نویسندگی وا میداشت پرواز کردن بود. ارتباط عجیبی میان دو چیز کاملاً متفاوت یعنی خلبانی و نویسندگی پیدا کرد. سفر و آشنایی با فرهنگ های مختلف، جهان او را وسعت بخشیده بود. در ۲۷ سالگی برای انجام ماموریتی به آمریکای جنوبی رفت و چون فرصت بیشتری پیدا کرد کتابهای پرواز شبانه و زمین انسانها را به نگارش درآورد که یکی در سال ۱۹۳۱ و دیگری در ۱۹۳۹ انتشار یافت. زمین انسان ها از طرف فرهنگستان فرانسه مورد توجه قرار گرفت و موفق به دریافت جایزه شد و او را به شهرت رساند. نوشتن شازده کوچولو را در ۴۱ سالگی شروع کرد و با وسواسی زیاد به کمک آبرنگ و مداد آن را تصویرگری نمود. در پایان عمر خود مجموعاً سیزده کتاب تحریر کرد که شاهکارش شازده کوچولو است. در سن ۴۴ سالگی زمانی که از ظرف ارتش جهت شناسایی پرواز کرد در مدیترانه سقوط و زندگی را بدرود گفت. او خلبانی بی باک و میهن پرست بود و مبارزی ضد فاشیسم. او تمامی تجربه های خود را الهام بخش رمان و داستان های شاعرانه اش کرد.

بررسی رمان شازده کوچولو

ایده ی اولیه نوشتن این رمان زندگی خود او است و این یکی از عوامل برای خلق شاهکار است که پیش تر به آن اشاره شد. در سال ۱۹۳۵ هواپیمای سنت اگزوپری که برای ارتقا در رکورد پرواز بین فرانسه و سایگون تلاش می کرد دچار نقص فنی شد و در صحرای آفریقا فرود آمد. اینجا بود که شازده کوچولو در ذهنش متولد شد. برخورد خلبان با پسرکی کوچک و کنجکاو که ادعا می کرد از اخترکی دور دست آمده و برای دیدن دیگر اخترکان، اخترک خود را ترک کرده و همچنین از گل سرخ محبوبش می گوید و از روباهی که چند روز پیش دیده است. با خلبان چاه آبی پیدا می کنند و سیراب می شوند. شازده کوچولو به خلبان می گوید میخواهم به اخترکم برگردم، مار گفته بود که می تواند کمکم کند. داستان، تجربه زیسته خود نویسنده است که در صحرای سوزان، تشنه گیر می کند. او که همیشه در سفر و پرواز است با آدمهای متفاوتی برخورد می کند که آنها را درک نمیکند. او که عاشق شده ولی قدر عشق خود را ندانسته بود، برای درک عشق، درون خویش سفر می کرد که بیشتر به آن اشاره خواهیم کرد.

چرا به تعداد زیاد ترجمه های مختلف از یک اثر داریم؟

 زبان نوشتار بسیار ساده است، آنقدر ساده که ترجمه آن بسیار سخت است چون کلمات ژرف، بار معنایی زیادی را با خود حمل می کنند. ترجمه هایی چون عالیجناب شاملو، محمد قاضی، ابوالحسن نجفی، عباس پژمان، دل آرا قهرمانی، مصطفی رحماندوست، پرویز شهدی، بابک اندیشه، فریده مهدوی دامغانی، محمد مجلسی، زهرا تیرانی، رضا طاهری، حمیدرضا بلوچ، هانیه فهیمی، سمانه رضائیان، رامسس بصیر، هانیه حق نبی مطلق، شهناز مجیدی شورا پیرزاد، مریم صبوری، جمشید بهرامیان و ... که هر یک سبک و سیاقی را برای ترجمه برگزیدند. در این میان عالیجناب شاملو این کتاب را به حالت شکسته نویسی ترجمه کرده. ابوالحسن نجفی رسمی تر ترجمه کرده و قاضی از کلمات قدیمی تری استفاده کرده است.

کتاب شازده کوچولو آنقدر سهل فهم و همچنان سخت فهم است که به علاقه مندان پیشنهاد می شود که تا میتوانند ترجمه های مختلف را از آن بخوانند. کتاب پیش رو ترجمه دنیا مملکت دوست است که تمام حواس خود را به امانت داری از کلمات اصلی مورد استفاده سنت اگزو پری معطوف کرده تا سعی در ایجاد معانی بیشتر در زمان تاویل به دست آورد که البته پیشنهاد می کنم و حتی اصرار میکنم که این نوع ترجمه هم خوانده شود.

داستان شازده کوچولو

خلاصه داستان این است که شازده کوچولو با گل خود قهر میکند و اخترکش را ترک کرده و در آخر بعد از گذراندن هفت سفر و کسب تجربه به دنبال فرصتی برای برگشتن پیش گل خویش است. در سفر هفتم به خلبانی بر می خورد و داستان سفرش را بازگو می کند. او از خلبان پوزه بندی را می خواهد که هنگام برگشتن به اخترک، برای محافظت از گل، آن را به دهان بره ببندد تا گلش را نخورد. خلبان در آخر کار یادش می آید پوزه بندی را که به شازده کوچولو داده بود کامل نکرده و ممکن است بره گل را بخورد؛ یعنی همیشه باید مواظب چیزهایی که دوستشان داریم باشیم. شازده کوچولو در هفت سفر خود هر بار به چیز جالبی برخورد می کند.

1. اخترک پادشاه

در اولین سفر به سیاره نخست می رسد. پادشاهی را می بیند که از شازده کوچولو می خواهد که رعیت او باشد و فقط دستور می دهد و به خیال خودش تمام دستوراتش مدبرانه است زیرا در غیر اینصورت مردم قیام خواهند کرد. او انتظار دارد همه چشم بگویند و همانند همه پدر و مادران و معلمان رفتار می کند! فراموش نکنیم که سنت اگزو پری در طول زندگی اش شاهد دو جنگ جهانی بوده و از نزدیک انسان های پادشاه گونه را درک کرده بود. در انتها پادشاه می گوید تو خودت را محاکمه کن. این دشوارترین کار است زیرا محاکمه خود از محاکمه دیگران دشوارتر است و اگر بتوانی درباره خودت درست قضاوت کنی قاضی واقعی هستی و این پادشاه خود تمثیلی از غرور است.

1. اخترک خودپسند

او درسیاره دوم به مرد خودپسند و مغروری بر می خورد که دوست دارد شازده کوچولو ستایشگر او باشد و این تمثیلی از خودخواهی است. کدامیک از ما انسان ها درگیر انسانهای خودخواه نشده؟ سنت اگزو پری در زندگی شخصی خود این نوع رفتار را خوب درک می کند مخصوصاً زمانی که در دبیرستان مورد هجوم تمسخر اطرافیان قرار می گرفت به ویژه به خاطر شکل بینی اش.

1. اخترک میخواره

سیاره سوم جایگاه میخوارگی است. شخصی که آنقدر می می خورد تا میخارگی اش را فراموش کند که تمثیلی است از اشتباهات گذشته خود و کسی که نمی تواند خود را ببخشد و از گذشته شرم دارد. سنت اگزو پری در اکثر نامه ها و خاطراتی که از خود برجای گذاشته افسوس گذشته به ویژه کودکی خود را می خورد.

1. اخترک تاجر

در سیاره چهارم به تاجری بر می خورد که مدام در حال شمردن است و می خواهد صاحب همه چیز باشد. او معتقد است کسی که اولین نفری باشد که راجع به چیزی فکر می کند آن چیز مال خود اوست و این تمثیلی است از ماده گرایی. نویسنده که خود ریشه در خانواده ایی اصیل دارد و بعد پدر و برادر خود را ازدست می دهد و زندگی برایشان سخت می شود هر دو را تجربه کرده است و اشاره می کند: تو چه فایده ای داری برای چیزی که صاحبش هستی؟ و چیزی که صاحبش هستی چه فایده ای برای تو دارد؟

1. اخترک فانوس بان

در سیاره پنجم شازده کوچولو فانوس بانی را می بیند که هر یک دقیقه باید فانوسش را روشن و خاموش کند. چون طول زمان روز و شب در آن سیاره یک دقیقه است. مسئولیت پذیری این فانوس بان از او یک انسان ماشینی ساخته که حتی به استراحت خود هم فکر نمی کند. شازده کوچولو او را بیشتر از مابقی دوست دارد چون برای چیزی غیر از خود تلاش می کند و تمثیلی از روزمرگی و تابعیت از جبر زمان است که نویسنده به آن دچار شده بود.

1. اخترک جغرافی دان

در سیاره ششم جغرافی دانی را می بیند که مدام در حال ثبت چیزهایی در کتاب قطور خویش است ولی گل ها را ثبت نمی کند چون آنها را فانی می داند. شازده کوچولو از او می پرسد: تو خودت این کوهها و دریاها را که درباره آنها می نویسی دیده ای؟ می گوید: نه کسان دیگری آن را می بینند و برای من تعریف می کنند. شازده کوچولو می گوید: درباره گل ها هم می نویسی؟ جغرافیدان می گوید: نه گلها زودگذرند چرا باید درباره آنها نوشت، کوهها خوبند و همیشگی. جغرافیدان تمثیل کسی است که به کلیات می پردازد و به جزئیات توجه نمی کند. انسان کسالت باری که حتی حاضر نیست در اطراف  خود به اکتشاف بپردازد. نویسنده با توجه به روحیه ای که داشت همیشه از این نوع کسالت فراری بود. او سفر کردن، دیدن، شناختن  و همچنین اهلی کردن یک گل سرخ که نماد عشق بود را دوست داشت.

1. اخترک زمین

در سفر هفتم شازده کوچولو نهایتاً به زمین فرود می آید و با کج فهمی های کودکانه آن را می شناسد. با گلی در صحرا صحبت می کند  که چون تنها ۷ نفر را دیده می گوید ساکنان این اخترک هفت نفر هستند و در بالای کوهی فریاد می کشد و چون صدای خود را می شود فکر میکند انسان ها فقط حرف های دیگران را تکرار می کند. به بوستانی از گل سرخ بر می خورد و تازه می فهمد گلش به او دروغ گفته و تنها گل جهان نیست ولی روباهی در مقام دانای کل که از کتاب مقدس گرفته شده به او می گوید: مرا اهلی کن. می گوید: که تو یک پسر بچه ای مثل هزاران پسربچه دیگر و من یک روباهم مثل هزاران روباه دیگر؛ اما اگر تو مرا اهلی کنی هم من هم تو برای هم یگانه می شویم. شازده کوچولو تازه می فهمد چرا گل برایش مهم است در صورتی که بوستانی از گل وجود دارد و چرا گل به او گفت من تنها یکی در جهان هستم و اینکه اهلی کردن چه حس مسئولیتی بر دوش شازده کوچولو گذاشته است. نویسنده در سفر هفتم به زمین هر آنچه که در زندگی تجربه کرده بود را به میان می آورد از تعداد کم آدم های واقعی، از تکرار بی تفکر و تعقل انسان ها در رفتار و عملکرد، از زیادی گل های مختلف در گلستان ها و اینکه عشق چگونه شکل می گیرد و به یک گل احساس پیدا می شود و چه حس مسئولیتی بر دوش آدمی می اندازد وقتی که یک گل را اهلی می کند و در نهایت تنها راه برگشت مرگ است که شازده کوچولو بعد از سیراب شدن از چشمه می خواهد پیش ماری برود که به او گفته می تواند برش گرداند به اخترکش تا پوست بیاندازد و این مرگی تلخ نیست بلکه خود آگاهی از مردن است در اسفار اربعه ملاصدرا از آن با عنوان (فی الخلق به الله) یاد می شود.

کتاب شناسی

هوانورد ۱۹۲۶

نخستین داستان کوتاهی است که از سنت اگزوپری در سال ۱۹۲۶ منتشر شد. بعدها با بسط و گسترش این داستان کوتاه به رمان "فرار ژاک برنیس" که بعداً با نام "پیک جنوب" منتشر شد می رسیم. داستان در مورد یک خلبان فرانسوی است و دوره های مختلف زندگی او از آغاز خلبانی تا مربیگری.

پیک جنوب ۱۹۲۹

اگزوپری در این کتاب از خود میگوید و خاطراتی را از پرواز هایش بیان می کند...

پرواز شبانه ۱۹۳۱

داستانی زیبا که آندره ژید بر آن مقدمه نوشته است. این داستان در یک شرکت هواپیمایی اتفاق می افتد. زمانی که محموله برای رسیدن به مقصد با مشکل مواجه می شود. درکنار این موضوع، روایت عاشقانه ی زیبایی هم روایت می شود و سیر تکامل رسیدن انسان به ابر انسان را شاهد خواهیم بود.

این کتاب در سال ۱۹۳۱ جایزه فمینا را از فرهنگستان فرانسه دریافت کرد و باعث به شهرت رسیدن نویسنده شد.

زمین انسانها ۱۹۳۹

در این کتاب نویسنده سعی می کند با توجه به تجربیات خود در پروازهای مختلف و بازگو کردن خاطراتش نکات زیبای اخلاقی را بیان کند و این حقیقت را در پیش روی چشمان مخاطب قرار دهد که با شغل های گوناگون و سعی در خدمت به دیگران، جهان رمز و راز های خود را برای ما آشکار می سازد و برای رسیدن به انسانی کامل باید از موانع پیش رو به وسیله ابزارهای مختلف عبور کرد.

خلبان جنگنده ۱۹۴۲

آنتوان سنت اگزو پری در این کتاب خاطرات خود را درباره یکی از ماموریت های پر هیجان که در جنگ جهانی دوم داشته به تحریر در می آورد. پروازی بر فراز شهر آراس فرانسه که به گفته وی از ۲۳ خلبان گروه اکتشافی ۱۷ نفر جان خود را از دست می دهند.

نامه به یک گروگان ۱۹۴۳

در این اثر اگزوپری هنگام پرواز آخرین نگاهش را به اروپای غم زده که در چنگال هیتلر اسیر است می افکند و در نظر او همه چیز تیره و تار است.

این داستان در واقع مقدمه ای بود برای کتاب دوستش لئون ورث با عنوان "سی و سه روز" که کتاب شازده کوچولو را هم به او تقدیم کرده است؛ اما دوستش به دلیل یهودی بودن، در سال ۱۹۴۰ به فرانسه پناه می برد و نمی تواند رمانش را منتشر کند. اگزوپری ارجاعات آن را حذف کرده و در قالب یک نامه بلند به دوستی ناشناس که به دست نازی ها افتاده منتشر می کند.

شازده کوچولو 1943

پسر بچه کنجکاوی که پس از مشاجره با گل قرمز در اخترک خود راهی سفر به هفت اخترک دیگر می شود و با شخصیت های گوناگون برخورد می کند.

قلعه ۱۹۴۸

در این کتاب در ستایش آزادی همه چیز را مانع رسیدن به آزادی می بیند و حتی تن را زندانی برای آزادی خویش می یابد و به دنبال آزادی می گردد.

نامه های جوانی و دفترچه ها 1953

دو کتاب از مجموعه یادداشت های نویسنده که یک دهه بعد از مرگش به چاپ می رسد.

نامه ها به مادر ۱۹۵۵

همانگونه که از اسم کتاب پیداست مجموعه ای جمع آوری شده از نامه هایی است که دو سنت اگزوپری به مادر خود نوشته و در آن شاهد مشاجرات، قهر ها، آشتی ها و غم هایی هستیم که نویسنده با زنی که او را جان بخشیده داشته است.

نوشته های جنگ ۱۹۸۲

سنت اگزو پری در جوانی به ارتش فرانسه پیوسته و در سال ۱۹۴۰ به آمریکا گریخته بود تا دولت آمریکا را متقاعد بکند که باید با نازی ها جنگید. مجموع نامه هایی که او به دولت آمریکا نوشته بود بعدها جمع آوری شده و توسط انتشارات گالیمار در فرانسه منتشر شده است. در این کتاب به روحیه میهن پرستانه او پی میبریم.

مانون رقاص ۲۰۰۷

رمان کوتاهی که در زمان حیات او به صورت کتاب مجزا منتشر نشد و در سال ۲۰۰۷ به وسیله انتشارات گالیمار فرانسه منتشر شد. او در این رمان زندگی سنت شکنانه خود را در دهه ۲۰ پاریس به تحریر در می آورد. این کتاب بیانگر احساسات شدید او نسبت به یک زن نویسنده فرانسوی به نام "لوییس دو ولمورین" است که با یکدیگر نامزد کردند ولی او را رها کرده و با مرد دیگری ازدواج میکند.

سخن آخر

اگر این کتاب را تاکنون نخوانده اید همین الان هم برای خواندن آن دیر است، چون بعد از مطالعه این رمان صد صفحه ایی نگاهمان به زندگی تغییر خواهد کرد. بی دلیل نیست که هفتاد سال است چاپ و خوانده می شود و اگر آن را خوانده اید این ترجمه را از دست ندهید. ترجمه دنیا مملکت دوست یکی از چندین ترجمه موجود است که شاید بتواند فهم بیشتری از کتاب در اختیار ما قرار دهد. نسخه الکترونیکی این ترجمه در کتابخانه همراه کتاب چین قابل دسترس است. برای خواندن کتاب از هر کتابخانه همراه دیگری هم می توانید استفاده کنید مهم بررسی امکاناتی است که در اختیار شما قرار می گیرد .

ویکی پدیای شازده کوچولو

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D9%88%DA%86%D9%88%D9%84%D9%88

به قلم حمید عاشقعلی