نام اصلی : احمد عطا
زادگاه : اهواز
ملیت : ایرانی
تاریخ تولد : 4 دی 1310
محل زندگی : تهران
پیشه : نویسنده
بیشتر...
تاریخ وفات: 12 مهر 1381
سبک نوشتاری: رئالیسم
تعداد آثار: 14
علت فوت: بیماری ریوی
محل دفن: امامزاده طاهر در کرج
معروفترین اثر : همسایه ها
احمد اعطا با نام مستعار احمد محمود در ۴ دی سال ۱۳۱۰ در اهواز دیده به جهان گشود. او یکی از نویسندگان معاصر محسوب می شود که پیرو مکتب رئالیسم اجتماعی بود. پدر و مادر او اهل دزفول بودند. محمود در سال 1327 با دخترعمه اش، طاهره ناجی ازدواج کرد که حاصل آن چهار فرزند بود. محمود از جمله نویسندگانی است که به فعالیت سیاسی پرداخت و به همین خاطر سال ها زندانی و تبعید شد. معروف ترین رمان احمد محمود رمان همسایه ها است که از آثار برجسته ی ادبیات معاصر ایران به شمار می آید. او از بیماری تنفسی حاصل از دوران تبعید رنج می برد و سرانجام به همین دلیل در 12 مهر 1381 درگذشت. او در زمان مرگ 70 سال سن داشت. مزار او در امام زاده طاهر کرج است.
از دیگر آثار مهم او می توان به مدار صفر درجه و زمین سوخته اشاره کرد. او را پیشاهنگ آئین داستان نویسی در جنوب ایران می دانند که داستان نویسی جنوب را ماندگار کرد.
.jpg)
احمد محمود در شهر اهواز به دنیا آمد. به دلیل نام پدر که محمود بود، به احمد محمود مشهور شد. پدر و مادر او هر دو اهل دزفول بودند، به همین دلیل او بیشتر خود را دزفولی می دانست؛ اما بعد از جنگ جهانی دوم به دلیل اشتغال پدر به اهواز مهاجرت کردند. احمد محمود در اهواز تحصیل کرد و دیپلم خود را از دانشگاه شاپور سابق دریافت کرد. زندگی در دزفول موجب به کار بردن کلمات و اصطلاحات دزفولی در آثار او شد. شخصیت نعمت در دو داستان غریبه ها و پسرک بومی با الهام از یکی از اهالی دزفول، به نام نعمت الله علائی است. او در یک درگیری مسلحانه با نیروهای انگلیس کشته شد. محمود پدرش را در سن چهل و شش سالگی از دست داد و دو سال قبل از فوتش، مادرش را نیز از دست داد.
احمد محمود در همایش حزبی اواخر دهه 20 شرکت کرد، دستگیر شد و به زندان افتاد. سال 1336 از زندان آزاد شد و با تمام اشتیاقی به تحصیل داشت، موفق به ادامه ی تحصیل نشد و در همین زمان شروع به نوشتن داستان بلند و جذاب داستان یک شهر کرد که تجربیات دوران تبعید سخت و رنج بار او بود. او همچنین در این سال ها حدود بیست شغل عوض کرد و در نهایت بعد از انقلاب خود را بازخرید کرد.
احمد پس از اتمام دوره ابتدایی و متوسطه در زادگاهش، وارد دانشگاه افسری ارتش شد. او در همین دوران وارد فعالیت های سیاسی شد و به مخالفت با حکومت پهلوی پرداخت. محمود سرانجام در جریان کودتای 28 مرداد 1332 بازداشت شد و در زندان حاضر به امضای توبه نامه نشد و به همین خاطر سال های زیادی در زندان ماند؛ در همین دوران به بیماری ریوی مبتلا شد که سال ها و تا زمان مرگش همراه او بود. او سال های زیادی نیز به حوالی خلیج فارس تبعید شد. لحن اعتراضی در آثارش حاصل سال ها زندان، تبعید، رنج و دوری از وطن است.
مجله امید ایران، نخستین داستان کوتاه احمد محمود به نام «صُب میشه» را در سال 1333 منتشر کرد. او این داستان را با نام احمد محمود چاپ کرد چون می ترسید دوستانش او را مسخره کنند که «محمود اعطا» هم خود را نویسنده می داند؛ از آن زمان به بعد آثارش با نام احمد محمود چاپ شد؛ و سپس محمود اولین مجموعه های داستانی خود با عنوان «مول» و «بیهودگی» را در سال ۱۳۳8 با هزینه ی شخصی، هر کدام در 500 نسخه را به چاپ رساند و تا قبل از سال 1340 داستان «دریا هنوز آرام است» را توسط انتشارات گوتنبرگ در سه هزار نسخه چاپ کرد.
احمد محمود رمان همسایه ها را در بهار سال 1345 در اهواز نوشت و بعدها بخش هایی را به آن با عنوان «بخشی از رمان منتشر نشده همسایه ها» در سال 1346 اضافه و سپس در مجله ی تهران چاپ کرد. سرانجام در سال 1353 این رمان توسط انتشارات امیرکبیر چاپ و منتشر گردید. احمد محمود در طول دوران زندگی ادبی خود ۱۴ کتاب را که شامل ۹ مجموعه داستان کوتاه و پنج رمان بلند بود منتشر کرد؛ اما خود از کم کاری خود در این حوزه ناراضی بود و در مصاحبه ای که در سال 1373 با او صورت گرفت به این موضوع اشاره می کند: «شرمنده از 63 سال عمر و این حجم کمِ کار!»
ادبیات احمد محمود را از لحاظ درون مایه و فضا و محتوا بازتاب جنوبی جهان شمول است و او را نویسنده ای می دانند که به متن زندگی پرداخته و رنج های اجتماعی را ترسیم کرده است. محمود استاد مسلم خلق فضا و زبان است و در آثارش نفت، اعتصاب، مبارزه، شط و بلوک های کارمندی از موتیف های رایج هستند. از دیگر داستان های او می توان مدار صفر درجه، داستان یک شهر و درخت انجیر معابد را نام برد. زمین سوخته حاصل تجربیات شخصی محمود از جنگ ایران و عراق است.
احمد محمود در ابتدا از خودنویس استفاده می کرد؛ اما بعدها مداد را جایگزین آن کرد. شب ها 16 مداد می تراشید و زمانی که یکی تمام می شد؛ از دیگری استفاده می کرد. هیچ چیز نمی توانست تمرکز او را در نوشتن بر هم بزند.
احمد محمود بیش از چهل سال به نویسندگی پرداخت که حاصل آن پانزده اثر از جمله؛ مجموعه ی داستان های کوتاه و رمان است. سبک او را واقع گرا می دانند و در اواخر عمر به سمت ناتورالیسم کشیده شد. او به دقت به جامعه ی پیرامون خود و آدم ها نگاه می کرد و با توصیفات همراه با جزئیات خود، دیده های خود را به روی کاغذ می آورد. طوری که مخاطب با خواندن نوشته های او خود را در آن نقطه ی جغرافیایی تصور می کرد. او به درستی جامعه ی خود و مشکلات را می شناخت و مسئولانه به بیان دغدغه ها و رنج های جامعه می پرداخت. محمود با تبحر در شخصیت پردازی، دیالوگ نویسی، فضاسازی، تعلیق و خلق اتفاق های متعدد در داستان های خود نشان می دهد که نویسنده ای است که به حوادث تاریخی معاصر تسلط دارد و همچنین انسان معاصر را به خوبی می شناسد. آثار او به زبان های دیگر از جمله؛ روسی، فرانسوی، ارمنی و انگلیسی ترجمه شده است.
احمد محمود سال ها با بیماری تنگی نفس که سوغاتی دوران تبعید و زندان بود، دست و پنجه نرم کرد و سرانجام بعد از سال ها تحمل این درد در 12 مهر ماه سال 1381، قلبش در بیمارستان مهراد تهران ایستاد. او در در جوار امامزاده طاهر در کرج آرام گرفت.
.jpg)
«زمین بویه تلخ است. سوز دارد. دلم پر می کشد. دلم هوای کارون می کند. بوی زهم ماهی زنده دماغم را پر می کند. کارون آرام است. آب مثل اشک چشم زلال است. زیر مهتاب آبیگون است. بلم آرام می لغزد. انگار که روی مخمل ابرها نشسته ام. بویه زمزمه می کند. صدای بلوچی پر کشیده است. با سوزی که جانم را از غم سرشار می کند. غمی که در ساحل کارون سینه به سینه گشته است تا به من رسیده است. هم همه ماهی گیران و قایقرانان کارون. این غم را دوست دارم. سینه را می ترکاند اما دوستش دارم.»
«پدرم نوشته است که اول پاییز سر می زند و اگر کار و کاسبی خوب بود می ماند. این طور که پیداست این روزها از رو به راه شدن کار و کاسبی اصلا خبری نیست. تو هر قهوه خانه که نگاه کنی، دسته دسته بیکارها نشسته اند و غم کلاف می کنند. تصفیه خانه خوابیده است. بازار بیشتر کساد شده است و گشنگی دارد به خیلی ها زور می آورد.»
«تمام تنم خسته است و باد عرق تنم را خشک کرده است. در آهنی راهرو را نگاه می کنم، چهره بعضی برایم آشناست. انگار که آن ها را جایی دیده باشم. یک روز غروب که در خیابان پهلوی قدم بزنی، همه مردم شهر را می بینی.»
«این روزها مرگ همه جا سایه انداخته است. من حتی به نامه رسان اداره هم نمی گم نامه های اداری را ببره. می ترسم تا از اداره میزنه بیرون، کشته بشه و تمام عمر پشیمون باشم... از زن و بچش خجالت بکشم.»
«جنگ زده مثل مهمون سه روزه محترمه، بعد مثل مرده یواش یواش بو می گیره و میشه سربار جامعه.»
«آدم اگه بخواد حرف نزنه، اگه بخواد از هر کس و ناکسی حرف بشنفه، به یکی چیزی نگه که قابل نداره، به یکی چیزی نگه که کار دست آدم میده، اون یکی مزلفه و دهن به دهن شدن باهاش عاره، اون یکی لباس دولت تنشه که باید سرمون رو، رو یه خشت بزاریم و بمیریم.»
.jpg)
«من احمد محمود را با کتاب همسایه ها شناختم ولی خود ایشان را نمی شناختم تا اینکه یک روز وارد کتابفروشی من در دروس شد. از اینجا دوستی ما شروع شد. تا اینکه مدار صفر درجه درآمد و من آن را یک ماهه خواندم. دلم می خواست پس از خواندن کتاب با ایشان صحبت کنم. به ایشان گفتم و ایشان هم قبول کردند. اگر بود، هشتاد و پنج سالش بود. کاش بود، کاش هنوز می نوشت... یادم می آید وقتی گفت و گوها تمام شد و بر کاغذ آمد و ویرایش شد، از برادرم کاوه خواستم تا بار بعد با من بیاید و از او عکس بگیرد برای روی جلد کتاب. با خوشحالی پذیرفت. با هم به خانه تهران پارس رفتیم و فراوان از او عکس های لحظه ای و آنی گرفت که به صورت کنتاکت روی جلد چاپ اول آمد. جلد قشنگی شد. برای نام هم از حافظ کمک گرفتم. او استاد فضا سازی است. مدار صفر درجه اش مصداق خوبی برای این فضاسازی است. یکی از نوشته هایش را که خیلی دوست می دارم قصه کوتاه دیدار است در کتابی به همین نام. داستان یک شهر را که خواندم، هوا کردم بروم بندر لنگه را ببینم. بندر لنگه ای که به وقت خواندن قصه، یک هفته با من بود.»
«از زائری زیر باران از احمد محمود هم خوشم آمد... زندگی مردم همطراز خودش را در این اثر به تصویر می کشد. احمد محمود بیشتر به عمق اجتماع می رود و نابسامانی آن ها را مدنظر دارد. دلش برای شکست خورده ها می تپد. تشریح زندگی در بندر خوف و هراس قاچاقچی، زندانیان تبه کار، اضطراب آنان که برای امرار معاش خون خود را می فروشند و مزد آن را سر قمار می بازند؛ نبرد انسان با طبیعت، برخورد موتور و تراكتور با بیل و كلنگ دهقانانی كه دشوار می توانند از زیر بار فشار قرون وسطائی شانه خالی كنند... مقصود و منظور احمد محمود بیش از آن است كه در وهله اول به چشم می خورد.»
.jpg)
«احمد محمود نویسنده شریف و توانایی است كه همواره احترام و گاهی تحسین مرا برانگیخته است ؛ به خاطر وفاداری بی دریغش به ادبیات و فرهنگ این مملكت ، همدلی اش با مردم آسیب دیده كه از آغاز جوانی تاكنون ، او را به توصیف زندگی فرودستان جامعه واداشته است ، سخت كوشی در قلمزنی بی مزد و منت كه هیچ گاه پاداشی درخور نیافته است ، نه رفاهی از دست رنج سالیان و نه شناختی زیبنده او از سوی جامعه فرهنگی . البته عدم شناخت به معنای بی اعتنایی و بی حرمتی نیست بلكه او همواره از احترامی اجتماعی و اعتباری فرهنگی بهره مند بوده است كه منش و سلوك او چنین واكنشی در اهل معرفت برانگیخته است ... من تازه ترین نوشته احمد محمود یعنی درخت انجیر معابد را همان موقع كه منتشر شد خواندم . وقتی از مجله با من تماس گرفتند كه یادداشتی راجع به این كتاب بنویسم ، گفتم به دو جهت معذورم . یكی این كه كتاب در دسترس من نیست و دوستی به امانت گرفته و طبق معمول نیاورده است و برای دقیق تر نوشتن باید كتاب را دوباره بخوانم و یادداشت بردارم كه حاصلش شاید نقدی میانه حال شود. دوم این كه برای نوشتن درباره نویسنده پركاری چون احمد محمود باید تمامی آثار او بازخوانی شود تا سپهر اندیشه و تخیل او به تمامی در چشم انداز ذهن ناقد پدیدار گردد. درفرصتی اندك شاید بتوان حرفی كلی و دورنمایی شتاب زده مطرح كرد كه نه در خور اوست و نه شیوه معمول من .»
«احمد محمود یکی از نویسندگان پر کار ادبیات معاصر به حساب می آید که الگویی مانند الگوی صادق هدایت و علوی را دنبال می کند. سبک فعالیت او در ابتدا رئالیسم و سپس تقریبا حالت ناتورالیسمی گرفت؛ اما او در آثاری مانند مجموعه داستان زائری زیر باران، سبک متفاوتی از خود نشان می دهد که در رمان همسایه ها نیز مشهود است. در این گونه داستان های او از روایت های طویل استفاده نمی شود و نویسنده با فلش بک زدن به داستان پردازی و شکل دهی داستان خود استفاده می کند. در رمان مدار صفر درجه تجربه های جدیدی توسط نویسنده ایجاد می شود که در ادامه آن را در درخت انجیر معابد می توانیم به وضوح مشاهده کنیم؛ که در آن نویسنده توصیفات مستقیم را مورد استفاده قرار می دهد و داستان را بر اساس گفت و گو پایه ریزی می کند و از روایت کردن و سبک های قبلی خود فاصله می گیرد. در نتیجه تقسیم بندی هایی که در رابطه با مردم و و طبقات اجتماعی مطرح می کرد را به نوعی کم رنگ تر می کند. احمد محمود در رمان درخت انجیر معابد سنت و مدرنیته را به چالش می کشد و این همان سبکی است که نویسندگان غربی به ندرت از آن پیروی می کنند.»
«احمد محمود با چهارده عنوان رمان و مجموعه داستان جایگاه تثبیت شده ای درادبیات معاصر ایران دارد. اولین كتاب او مجموعه داستان مول در سال ۱۳۳۶ وآخرین اثر او رمان دوجلدی درخت انجیر معابد در سال ۱۳۷۹ منتشر گردید. علاوه بر این باید، در كارنامه ادبی او، از رمان های همسایه ها، داستان یك شهر، زمین سوخته ، مدار صفردرجه و مجموعه داستان های دریا هنوز آرام است ، بیهودگی ، زائری زیر باران ، پسرك بومی ، غریبه ها، دیدار و قصه آشنا نیز نام برد. روزگاری درباره میزان ارزش و اعتبار آثار بالزاك عقیده بر این بود كه مجموعه آثار او برای بازسازی جامعه فرانسه اواخر قرن نوزدهم كفایت می كند. امروز می توان آثار بسیاری در میان نویسندگان دنیا سراغ گرفت كه بازتاب دهنده سیمای مردم سرزمین های مختلف است و احمد محمود در كشور ما از جمله این نویسندگان است . بستر و خاستگاه بسیاری از آثار محمود جنوب ایران است كه به نظر او سرزمین حوادث بزرگ است؛ اما این بستر نویسنده را در آرایه مضمون و محتوای آثارش محدود نكرده است . آن چه او مطرح می كند و از حوادثی هم چون كودتا، انقلاب وجنگ می گوید در زبان مشترك ِ مردمانی می گنجد كه در این سرزمین پهناور زندگی می كنند و جملگی سیمای جامعه شگفت و رو به تحول ایران رانشان می دهدكه دائما در حال پوست انداختن است . بخشی از آثار او جنبه اتوبیوگرافیك دارد و از تجربه زندگی خودش شكل گرفته است . ازآن جایی كه دوره نوجوانی و جوانی نویسنده مقارن با یكی از مهم ترین رخدادهای تاریخ معاصر ایران ، یعنی نهضت ملی شدن صنعت نفت و متعاقب آن كودتا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بوده است ، این حوادث انعكاس بسیاری در آثار اولیه او داشته است ؛ اما محمود در باز خوانی تاریخ دچار كلی نگری و محدود اندیشی نمی شود و معمولاًحوادث بزرگ را از منشور روند زندگی معمولی مردم ، با ذكر جزئیات و جنبه های خصوصی زندگی آن ها به تصویر می کشد.»
.jpg)
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF
لینک کوتاه
http://ketabch.in/a/3403
