زادگاه : قزوین
ملیت : ایرانی
تاریخ تولد : یکم فروردین 1343
پیشه : استاد دانشگاه
بیشتر...
تاریخ وفات: 18 فروردین 1399
علت فوت: بیماری سرطان
محل دفن: قزوین
رضا بابایی «reza babaee»، فعال دینی، ادبی و فرهنگی کشورمان، یکم فروردین 1343 در شهر قزوین پا به عرصه وجود گذاشت.
تحصیلات مقدماتی را در دبیرستانی در زادگاهش به پایان رساند و برای ادامه تحصیل وارد حوزه علمیه شدو سطوح عالی دروس حوزوی و دینی را نیز در آن جا گذراند.
او به سرعت به واسطه ی فعالیت های ادبی، دینی خود به یکی از سرشناس ترین اساتید دانشگاهی تبدیل شد و به فعالیت های پژوهشی در همین حوزه و تدریس پرداخت.
علاوه بر پژوهشگر، نویسنده ی فعالی هم بود. از آثار او میتوان به: مولوی و قرآن، درآمدی بر دین شناسی حافظ، بهتر بنویسیم، خارج از نوبت، آیین قلم اشاره کرد.
این مولوی شناس و استاد دین و ادب کشورمان بعد از گذران یک دوره ی طولانی مدت بیماری سرطان، سرانجام در سحرگاه 18 فروردین ماه 1399 در یکی از بیمارستان های قم، چهره در نقاب خاک فرو برد.
رضا بابایی که از او به عنوان سرشناس ترین استاد ادبیات حوزه علمیه قم یاد می کنند، پژوهشگر و نویسنده ای فعال بود. او به خوبی بر ظرفیت های کلام آگاه بود و همین ویژگی بود که او را به نویسنده ای بی بدیل تبدیل کرده بود. به همین جهت کتابی نیز در همین باب با عنوان «چگونه بهتر بنویسیم» منتشر کرده و این هنر ذاتی را به عرصه ی آموزش گذاشته است. علاوه بر آن در کتاب «آیین قلم» نیز به آموزش نگارش دانشگاهی و علمی پرداخته است
در باب دیگر فعالیت های او در حوزه نویسندگی بهتر است به وبلاگ استاد که نوشته هایش را در آن به اشتراک می گذاشت اشاره کنیم. بابایی فعلیتش در وبلاگ «سفینه» را از سال 1383 آغاز کرد اما با گسترش فضای مجازی و ظهور پلتفرم هایی مانند تلگرام، اینستاگرام و ... ادادمه ی فعالیتش را در کانال تلگرامی اش انجام داد که با استقبال گسترده ای رو به رو شد
او در مدت فعالیتش توانست چندین هزار یادداشت در باب سیاست، عقلانیت، ادبیات و دین از خود به یادگار بگذارد
و شایان ذکر است این یادداشت ها تنها اثار او نیست. او در مدت فعالیتش ده ها دوره ویراستاری برگزار کرد تا طلاب و دانشجویان از محضر ایشان کسب فیض کنند؛ و بیش از 30 کتاب منتشر کرده است
در کنار دین پژوهی، مولوی پژوهی نیز جزئی از کارنامه ی علمی_پژوهشی او محسوب می شود.
بابایی مولوی شناس قهاری بود و از همان ابتدای تحصیلش وجه ویژ ای به اشعار مولوی داشت که همین امر باعث شده بود جلساتی با عنوان «شب های مثنوی» ترتیب دهد (1387) و در آن به مثنوی خوانی بپردازد. تسلط او بر این حوزه و مطالعات عمیق چندین ساله اش در باب مثنوی و مولانا باعث شد این کلاس ها در بالاترین کیفیت ممکن برگزار شود و به جز طلاب و دانشجوییان طرفدارانی از میان اساتید برتر نیز داشت.
شاید برایتان جالب باشد بدانید، اولین کتاب غیر درسی که توجه این استاد بزرگ ادبیات را جلب کرده است چه بود!
خود ایشالا در این باره می فرمایند: «پدر من نانوا بود و در منزل ما کتاب زیاد نبود. کلا در ایل و تبار ما کتاب پیدا نمی شد. آن زمان دسترسی به کتاب سخت بود. در انبار ما یک کتاب بود که من هنوز هم آن را دارم به نام تعلیمات دینی، خوب به خاطر دارم دوران تحصیل راهنمایی بود. شاید قبل از آن هم یک کتاب داستان یا یک کتاب علمی برای تحقیق علوم از طرف معلم پیشنهاد شده بود و من از کتابخانه تهیه کرده و خوانده بودم؛ اما اولین کتابی که با عشق خواندم و کامل خواندم و در من اثر کرد کتاب تعلیمات دینی بود که در گوشه ای از انبار خانه افتاده بود و تمام برگه های آن نفتی بود و من برگه های آن را یک به یک روی چراغ علاالدین می گرفتم و خشک می شد و کمتر بو می داد.
بعدها نزدیک به خانه ما کتابخانه ای از طرف کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تاسیس شد. شخصی از طرف فرح آمد و افتتاحش کرد. در خیابان سعدی قزوین نزدیک به خانه ما بود و من هم رفتم عضو شدم. تئاتر و نمایش اجرا می شد و کتاب هم زیاد بود. چون فضای زندگی ما بسیار فقیرانه بود محیط آن کتابخانه برای من بسیار جالب به نظر می رسید. دکوراسیونی جذاب و میز و صندلی های رنگی داشت. من معمولا صبحها به آنجا می رفتم و کتاب های داستانی می خواندم. به یاد دارم یک کتابی به نام «علی مرد بی نهایت» یا نامی معادل و مشابه با آن می خواندم. بعد از انقلاب هم تا سال ۵۸ همین کار را می کردم و با دوستان کتاب های شریعتی را به بحث می گذاشتیم. آن زمان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بسیار موثر بود. از این جهت که فضای بسیار خوب فرهنگی را فراهم می کرد. یادم هست کتابداری داشت که با ملایمت و مهربانی کتاب ها را معرفی می کرد و تحویل می داد.
بابایی در گزارشی در جواب به خبرنگاری که نظر ایشان را درباره ی رمان پرسید گفت: «بله زمانی اهل رمان بودم. از رمانهای عشقی تا داستان های فکری و فلسفی. من برای رمان دو ویژگی می بینم که خواندن رمان را برای طلبه ها و حتی مهمتر از آن برای علما هم توصیه می کنم. یکی اینکه رمان ما را عرفی می کند. بخاطر زیست صنفی ما افکار خاصی داریم و افراد خاصی را می بینیم و کارهای خاصی انجام می دهیم. ما انسانهای متعارفی نیستیم. اگر کسی من را نشناسد و از شهری دیگر تماس بگیرد کافی است دو دقیقه با من حرف بزند. از ادبیات من می فهمد که من درس حوزه خوانده ام و تا کجا خوانده ام. رمان ما را عرفی می کند و ما را وارد جامعه می کند. خاصیت دیگری که دارد تقویت همذات پنداری است. هنر رمان و فیلم و نمایش ایجاد حس همذات پنداری است. ما مورچه را راحتتر می کشیم ولی اسب را سختتر و این به دلیل وجود حس همذات پنداری است. هرچه بیشتر با موضوع آشنا باشید راحتتر و درستتر درباره آن تصمیم میگیرید. رمان آینه جامعه است. هیچ کسی پای خطبه های نماز جمعه جامعه شناس نمی شود. چون آنچه اتفاق افتاده گفته نمی شود بلکه آنچه باید شود گفته می شود. ادبیات نمی گوید چه باید بشود بلکه می گوید چه هست. من نمی گویم که رمان بخوانید تا بتوانید بهتر حرف بزنید بلکه می گویم رمان بخوانید تا حرف دیگران را بفهمید. شاید عده ای به این حرف من معترض شوند ولی چرا ما هر روز و هر سال به مصائب امام حسین و یارانش گریه می کنیم اما ذره ای از این عواطف را برای همسایه نداریم؟ چون نتوانستیم با با آدم های معمولی هم ذات پنداری کنیم.»
او همچنین به معرفی رمان های مورد علاقه اش که بر وی تاثیر گذاشتند پرداخت
«ابله و قمارباز و برداران کارامازوف از داستایوفسکی در من اثر داشت. «خانواده تیبو» روژه مارتن دوگار در من اثر داشت؛ و اگر کسی به من بگوید یک رمان معرفی کن من خانواده تیبو ترجمه آقای نجفی را معرفی می کنم. «جای خالی سلوچ» جای خود را دارد. «بازمانده روز» در من اثر زیادی داشت. ترجمه آقای نجف دریابندری بود. من این کتاب را به صد کتاب فلسفی نمی دهم. این رمان نشان می دهد که وقتی انسان وارد یک هویت صنفی می شود از بدیهی ترین و فوری ترین نیازهای خود غفلت می کند.»
من سفارش می کنم (جوان ها) تا می توانند ننویسند. جوان نام جو است و علاقه ای به ظهور و بروز دارد و همین علاقه باعث می شود دست به قلم ببرد و چیزهایی بنویسد که هم دیگران را به گمراهی بیندازد و هم آینده خود را تباه کند. چون شما را بر پایه اولین نوشته هایتان ارزیابی می کنند و بعدها هرچه بنویسید شما را به همان کارهای اول قضاوت خواهند کرد. من مقالات و نوشته هایی دارم که حاضرم میلیون ها تومان بدهم و آنها از کارنامه من حذف بشود. به نظر من محیط مجازی فرصت خوبی برای تمرین نوشتن و بازخورد گرفتن است. بیش از نوشتن حرف بزنند و حرف های خود را بگویند و بازخوردها را ببینند. نیازی به نقد شدن نیست حتی از حالات چهره طرف مقابل می توان بازخورد کلام را دید. کانت وقتی نقدهای هیوم را دید ۱۲ سال دهان بست و دیگر چیزی ننوشت چون این نقدها را بسیار سترگ دید. امروز استاد معارف یک دانشگاه هیوم را مسخره می کند. کانت می گوید هیوم من را از خواب بیدار کرد. ۱۲ سال سکوت کرد و اندیشید تا توانست آن نقدهای درخشان را بنویسد؛ و وقتی به میدان می آید می تواند پهلوانی مثل هیوم را بر زمین بزند. وگرنه سایه هیوم از فلسفه غرب به این راحتی ها برداشته نمی شد. من کسانی را می شناسم که سالی دو سالی یک مقاله می نویسد و همین مقاله، برای او هم نان می آورد و هم نام و هم خود او از خودش راضی است. کسانی هستند که هر ماه کتاب و مقاله بیرون می دهند و کاملا از باغ برون هستند. کسی را می شناسم که شصت ساله است و دو کتاب بیشتر ندارد. ولی مثل برگ زر او را می برند و درباره او در ایران پایان نامه می نویسند و دانشگاههای خارجی دعوتش می کنند. کسانی هم هستند که پنجاه کتاب دارند و کسی نگاهش نمی کند.
تاکید او به این نکته مهم تا حدی بود که در یکی از مراسم های نکوداشت خود نیز به آن پرداخته است و می گوید: «خوانندگی بهتر از نویسندگی است. لذت، صفا، بودگی در خواندن است؛ نه در نوشتن. من عازمم و حسرتی ندارم جز کتاب هایی که نخواندم. نویسندگی هوس است؛ اما خواندن چیز دیگری است.»
رضا بابایی خود را از طرفداران پر و پاقرص کتاب های مکتوب است. زمانی که از او سوال شد چرا برای خود کتاب خانه ای مجازی دست و پا نکرده اید چنین گفت: «نه اصلاً؛ نسل ما علاقه ای به کتاب و کاغذ و قلم دارد. سنگینی کتاب را حس کردن لازم است. من بعد از خواندن، به جلد کتابها دست می کشم و علاقه ای به این کار دارم. ما حتی می توانیم آدمها را از نوع به دست گرفتن کتابها بشناسیم. من دوستی دارم که از همه ما بیشتر کتاب خوان و کتاب باز است و من از نوع کتاب در دست گرفتن این آدم خوشم می آید. انگار معشوقی در آغوش دارد و انقدر در آغوش گرفته که چشم بسته بلد است. برخی کتاب در دست گرفتنشان مثل آجر بردن و استکان گرفتن است!»
اندکی پیش از مرگ جان گداز این استاد بزرگوار مراسم تجلیل و نکوداشتی به همت دوستان و دانشجویان او برگزار شد (سوم بهمن 1398) که با استقبال بی نظیر دانشجویان، طلاب و استاتید دوست و همجوار آن استاد و مسئولان و فعالان فرهنگی رو به رو شد.
وزیر فرهنگ و ارشاد وقت نیز (سید عباس صالحی) در آن جمع حضور پیدا کرد و در پیامی به تشکر از فعالیت ها و درخشش بابایی پرداخت
بخشی از این پیام را باهم بخوانیم:
«سابقه ی دوستی خیلی طولانی من با رضا بابایی به بیش از ۳۰ سال قبل بر می گردد. او در طی این سال ها مدام رو به سمت رشد و تغییر بوده است و آنچه در این مسیر در او تغییر و تحولی نیافته است، فروتنی، میل به گمنامی، اهتمام به رنج دیگران و علاقهٔ شدید به رشد و توسعهٔ ایران است. معنویت گرایی، نوع دوستی و پرهیز از تنبلی و رخوت از همان روزهای آغازین آشنایی در بابایی وجود داشت.»
همانطور که گفتیم، این شخصیت ادبی و گرانقدر 56 ساله ی کشورمان در تاریخ 18 فروردین 99 دربیمارستان ولیعصر قم درگذشت و بنا به وصیت خودش او رابه زادگاهش قزوین بازگردانده و در قطعه مشاهیر به خاک سپردند.
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C
https://t.me/rezababaei43/1269
به جز افزون بر 50 مقاله دین شناسی ادبی و تاریخی، رضابابایی کتاب هایی نیز دارد که عبارتند از: «مولوی و قرآن»، «درآمدی بر دین شناسی حافظ »، «بهتر بنویسیم»، «خارج از نوبت»، «آیین قلم»، «نیایش نامه»، «اعجاز بیانی قرآن»، «پیش شرط های پژوهش در علوم دینی»، «دین و دینداری»، «محمد برگزیدۀ خدا»، «علی پیشوای مؤمنان»، «پیوند جان و جانان»، «حکایت خوبان»، «زندگی و بندگی بر پایه آموزه های قرآن و حدیث»، «چو تخت پاره بر موج»، «لوازم التحریر»، «رستاخیز حون و خرد»، «لحظه ی دیدار نزدیک است»، «ندبه های دلتنگی»
لینک کوتاه
http://ketabch.in/a/2717
