کتاب مزرعه ی حیوانات

نقد و بررسی رمان مزرعه حیوانات

معرفی اجمالی مزرعه حیوانات

کتاب مزرعه حیوانات (Animal farm)  به قلم جورج اورول در سال 1945 به رشته تحریر در آمده است. این کتاب در بیشتر کشورها ترجمه و چاپ شده و بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. کتاب مزرعه حیوانات در سال 1996 برنده جایزه بهترین کتاب هوگو شد و همچنین جز 100 کتاب برترجهان غرب در مجله تایمز معرفی شده است. داستان، توصیف مزرعه ایست که نماد شوروی می باشد و شخصیت های کتاب هم هر کدام بیانگر طبقه و گروهی از جامعه آن زمان است مثلا باکسر اسبی سخت کوش که نماد طبقه کارگر است. داستان از آنجایی آغاز می شود که حیوانات مزرعه دست به انقلابی علیه ظلم می زنند تا برابری و رفاه را در مزرعه برقرار سازند، انقلابی که آغاز با شکوهی دارد اما هر چه بیشتر در داستان پیش می رویم می بینیم که شرایط نه تنها بهتر نمی شود که حتی بدتر هم می شود. در فصل ششم کتاب می خوانیم که تمام حیوانات بعد از انقلاب مانند برده ای کار می کردند اما امید داشتند که این کار در آینده نسل بعد تاثیر خواهد داشت؛ اما رفته رفته ساعت کار آنها افزایش می باید و در ازای کار نکردن جیره غذایی آنها نصف می شد این جملات آغاز فصل شش این کتاب است که به خوبی نشان می دهد در انتهای مسیر چه چیز در انتظار حیوانات این مزرعه یا اعضای جامعه است.

 شرح مختصری از زندگی جورج اورول

جورج اورول با نام اصلی اریک آرتور بلیر در سال 1903 در هندوستان متولد شد. زندگی جورج سرتا سر از بالا و پایینی هایی تشکیل شده است از جمله آنها می توان به حضور او در جنگ اسپانیا، محل تولد، حتی مدتی که او در کتابفروشی به نام بوک لاورز کورنر به صورت پاره وقت کار می کرد اشاره کرد که هر کدام از آنها به نوبه خود در خلق کتاب ها و آثار او بسیار تاثیر گذار بودند. زندگی در هند به او نگاهی از فاصله طبقاتی و فقر واقعی را داد که بیشتر آثار او را تحت تاثیر قرار داد این مرحله از زندگی او همراه با خلق اولین ناداستانش به نام" آس و پاس در پاریس و لندن" است که شامل تجربیات شخصی او بود و اولین بار بود که اریک آرتور بلیر از اسم مستعار جورج اورول استفاده کرد. او با توجه به زندگی کوتاهی که داشت توانست در هر فصل از زندگیش آثار خارق العاده ای خلق کند جورج در سال 1950 در سن 45 سالگی از دنیا رفت. فضای نوشته هایش عمدتا نگاهی به مشکلات و شرایط اجتماعی و سیاسی آن دوره می باشد. از جمله ویژگی های آثار او تازه بودن نوشته هایش است گویی او پیشگویست که آینده را مو به مو می دانسته این امر در کتاب مزرعه حیوانات به خوبی قابل لمس است. جورج اورول علاوه بر نویسندگی روزنامه نگار و منتقد ادبی هم بوده است، مقالات جورج در نشریات مختلفی از جمله "تریبون"، " آبزرور"  و  "منچستر ایونینگ نیوز" منتشر می شد در دوره خود او را بیشتر به عنوان روزنامه نگار و منتقد می شناختند تا یک نویسنده رمان؛ اما در حال حاضر بعد از مطالعه آثار او به این نتیجه می رسیم او همان طور که روزنامه نگار و منتقد ادبی چیره دستی بوده است نویسنده توانمندی نیز هست که بی شک حضور او در بطن مسائل سیاسی در خلق آثار او بی تاثیر نبوده است. آثار او در سه دسته رمان، ناداستان و مقالات قرار می گیرد.

نقد رمان

تکرار تاریخ

کتاب مزرعه حیوانات (animal farm) با درون مایه طنز سیاسی توانسته بود مخاطبان بسیاری را در همان ابتدای انتشارش جذب کند که این روند تا به امروز نیز ادامه دارد. می توان گفت کمتر کتابی وجود دارد که بعد از خواندن آن حس تازه بودن مطالب و تکرار تاریخ را بتوان در آن احساس کرد. مزرعه حیوانات مثالی عینی برای جمله" تاریخ همواره تکرار می شود " است. جورج اورول با نوشتن این کتاب به مخاطب خود ثابت کرد که می توان در دهه 90 میلادی زندگی کرد اما کتابی بنویسد که برای آیندگان نیز قابل درک و شوربختانه، لمس دوباره تاریخی تلخ باشد.

از ترس تا ایدئولوژی

در میان نویسندگان هم دوره با جورج اورول که دارای دغدغه های سیاسی بودند می توان گفت او تنها کسی است که توانسته ترس حاکم بر جامعه را تبدیل به ایده هایی کند که موقعیت افراد جامعه را توجیه و تفسیر کند. در واقع به زبان ساده تر او برای انتقال مطالب با محتوایی پیچیده و یا مطالبی که بار معنایی بسیار دارد در کتاب مزرعه حیوانات قالبی طنز و داستانی را انتخاب کرده است. اورول نویسنده چیره دستیست که در این کتاب با استفاده از نماد ها و ارائه داستانی تمثیلی توانسته وقایع حاکم در آن سال ها که روایت از شرایط حاکم بر شوروی و انقلاب کارگری تحت نظام سرمایه داری کمونیسم می باشد را به تصویر بکشد. او با دادن این ایدئولوژی به مخاطب خود نشان می دهد که توسط چه کسانی استثمار شده اند، چرا همچنان عقب مانده هست و چرا هنوز عده ای در جامعه خود را از دیگران برتر می دانند که این امر برای مخاطب باعث تعریف جدیدی از ارزش ها می شود که باعث تغییرات رو به جلو در جامعه می شود همان طور که در ابتدای کتاب نویسنده از انقلاب شکوهمند حیوانات علیه ظلم می گوید.

من در کدام دسته از حیوانات قرار می گیرم؟

اولین چیزی که هر مخاطب بعد از خواندن کتاب مزرعه حیوانات به آن فکر می کند این است که من در کدام دسته از حیوانات قرار می گیرم؟ گوسفند؟ خوک؟ و... . توصیف زیبای جورج اورول از حیوانات مزرعه آنقدر به دل می نشیند که حتی مخاطب می تواند با حیوانات درون مزرعه همزات پنداری کند و خود را جای تک تک شخصیت های داستان بگذارد. به تصویر کشیدن فاصله طبقاتی در یک مزرعه که می توان گفت با توجه به اینکه نویسنده خود مدتی در بین فقرا زندگی کرده توانسته به خوبی از پس آن بر بیاید. فاصله طبقاتی که نشات گرفته از قدرت است، قدرتی که چه در دست انسان و چه در دستان حیوان باشد باعث بی عدالتی می شود.   

کلیله و دمنه مزرعه حیوانات ادبیات کلاسیک ایران

اگر بخواهیم مشابهی برای کتاب مزرعه حیوانات در آثار کلاسیک فارسی نام ببریم می توان گفت تا حدودی شبیه به کلیله و دمنه است که شخصیت های اصلی آن حیوانات هستند و با خلق داستانی تمثیلی و با زبانی ساده مشکلات و فضای موجود در آن زمان به تصویر کشیده شده است. دمنه در (کلیله و دمنه) و خوک ها (در مزرعه حیوانات) در یک طرف قرار می گیرند که نماد خباثت هستندو با هوش زیادی که دارند می تواند شرایط را همواره به نفع خود بازگردانند که این هوش را می توان با یک جمله از کتاب مزرعه حیوانات نشان داد" همه حیوانات با هم برابرند، اما بعضی برابرترند." اما در کتاب کلیله و دمنه در انتهای هر داستان خوبی بر بدی پیروز می شود اما از آنجایی که کتاب مزرعه حیوانات بیانی از دنیای واقعی اطراف ماست اینگونه نیست.

اقتباس های سینمایی و نمایشی

کتاب های با درون مایه های سیاسی همواره مورد توجه اهل سینما و هنر های نمایشی می باشد، مزرعه حیوانات هم از این قائله مستثنا نبوده است. برخلاف جذاب بودن داستان این کتاب و مورد توجه قرار گرفتن آن در میان مردم آثار ساخته شده براساس آن آنقدر مورد توجه قرار نگرفت. در سال 1954 و 1999 انیمیشن هایی ساخته شدند که با نسخه اصلی کتاب تفاوت داشتند. در حال حاضر نیز انیمیشنی سه بعدی از داستان این فیلم توسط اندی سرکیس در حال ساخت می باشد. همچنین تئاترهای بسیاری که در لندن نیز بر اساس داستان این کتاب برروی صحنه رفته است.

انتشار مزرعه حیوانات در ایران

کمی بعد از انتشار، کتاب مزرعه حیوانات در سال 1345 به فارسی ترجمه شد و نشر های مختلفی به ترجمه و  چاپ این کتاب پرداختند، از جمله آنها انتشارات سفیر قلم است که در سال 1396 با ترجمه محمدرضا صامتی کتاب مزرعه حیوانات را منتشر کرد. همچنین نسخه های صوتی از این کتاب نیز در حال حاضر موجود می باشد که انتشارات آموت با صدای آرمان سلطان زاده یکی از آنهاست که هم اکنون می توانید در سایت کتابچین رمان صوتی مزرعه حیوانات را گوش کنید.

ویکی پدیا رمان مزرعه حیوانات

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87_%D8%AD%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA

من در نابودی درختان نقشی نخواهم داشت!

خواندن بعضی از کتاب ها را باید مانند دارو برای تمام افراد تجویز کرد. در انتها من هم به عنوان یک دوست پیشنهاد می کنم خواندن کتاب مزرعه حیوانات را در سایت کتابچین از دست ندهید. کسانی هم که به کتاب های صوتی علاقه دارند می توانند این کتاب را با صدای آرمان سلطان زاده از انتشارات آموت در سایت کتابچین گوش کنند. با این کار هم به قطع نشدن درختان کمک می کنید و هم نگاهتان به دنیای پیرامونتان عوض خواهد شد.

به قلم مینو مرتضایی