نام اصلی : امیر ابوعبدالله محمد پسر عبدالملک مُعِزّی نیشابوری
زادگاه : نیشابور
ملیت : ایرانی
تخلص : مُعّزی
تاریخ تولد : قرن پنجم واوایل قرن ششم
پیشه : شاعر
بیشتر...
شهرت: امیر معزی، امیر الشعراء
تاریخ وفات: بین سال های 518 تا 521
امیر ابوعبدالله محمد پسر عبدالملک مُعِزّی نیشابوری(متولد قرن پنجم واوایل قرن ششم –درگذشت بین سال های 518تا521) که درنیشابور متولدشداوشاعری فارسی زبان بود که پدرش عبدالملک برهانی از شاعران دربار الب ارسلان بود و در اوایل سلطنت ملکشاه سلجوقی وفات یافت و محمد فرزندش، به جای او به خدمت سلطان ملکشاه درآمد و تخلص شعری خود معزی را از لقب سلطان که «معزالدین» بود، اقتباس کرد. تخلّص او به «معزّی» به جهت تقرّب وی به دربار معزّ الدّین ملکشاه بن آلب ارسلان است وملکشاه او را لقب امیر داد. پدرش عبد الملک برهانی بیش از نیم قرن در بهترین دوره ی پادشاهی عهد ملکشاه و سلطان سنجر در دستگاه ایشان سمت ملک الشعرایی داشته و به جلالت و عزتی تمام می زیسته است. معزی به تمام معنی شاعری است با ذوق که کلام او به فصاحت و بلاغت سرآمد گویندگان هم عصر خود شمرده می شده است. معزی تا سال 485 هجری، یعنی تا پایان سلطنت ملکشاه در خدمت آن سلطان بود. پس از وفات او مدتی در هرات و نیشابور و اصفهان سرگرم مدح امرای سلجوقی و غیر سلجوقی بود. و سپس در خراسان به خدمت سلطان سنجر در آمد و تا پایان عمر در خدمت او می زیست. شیوه ی شعر معزّی همچون شاعران آن عصر به سبک خراسانی بود و قصایدش از حیث موضوع و الفاظ مانند قصاید فرّخی و عنصری است. خاصیت عمده ی شعر او سادگی است و معانی بسیار را در الفاظ ساده و خالی از تکلّف ادا می کند هم چنین اشارات زیاد تاریخی و جغرافیایی نیز در قصاید او آمده و بسیاری از وقایع عصر سلجوقیان را در قصاید او می توان یافت. سه کس از شعرا در سه دولت اقبالها دیدند و قبولها یافتند چنانکه کس را آن مرتبه میسر نبود، یکی رودکی در عهد سامانیان و عنصری در دولت محمودیان و معزی در دولت سلطان ملکشاه است. وفات او بین سالهای 518 تا 521 اتفاق افتاده است. عوفی درباره مرگ امیرمعزی نوشته است که روزی سلطان سنجر در خرگاه بود، ناگاه تیری از کمان شاه جدا شد و به امیرمعزی اصابت کرد و او در حال جان سپرد . بنا به تحقیقی که عباس اقبال در مقدمه دیوان معزی کرده قول عوفی بر اینکه معزی بعد از اصابت تیر در همان حال مرد درست نیست و معزی مدتها بعد از این واقعه زنده بوده است ، و اما از مرثیه ای که سنایی درمرگ معزی گفته معلوم میشود که معزی سرانجام به همان زخم تیر بدرود حیات گفته است ، و تاریخ مرگ او بنا به تحقیقات اقبال و صفا بین( ۵۱۸ و ۵۲۱ ه ق) بوده است. امیرمعزی یکی از چند شاعر بزرگ ایران است که همواره آنان را در صف مقدم شاعران پارسی گوی قرار داده و باستادی و عظمت مقام ستوده اند. خاصیت عمده شعر معزی سادگی آنست ، وی معانی بسیار را درالفاظ ساده و خالی از تکلف ادا میکند و قوت طبع او در آوردن عبارات آسان و بدون تعقید و ابهام از قدیم مورد توجه گویندگان سخن بوده است . اگرچه در تغزلات و غزلهای او طراوت تغزلهای فرخی دیده نمیشود اما بهرحال کوششی که او در سرودن غزلهای نغز بکار برده مسلماً وسیله موثری در پیشرفت فن غزلسرایی شده است . معزی در ترکیب الفاظ بیشتر از شاعران دیگر اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری تحت تاثیر لهجه عمومی عصر خود قرار گرفته است و اگرچه در این راه به انوری شاعر اواخر عهد خود نرسیده لیکن بی تردید مقدمه کار او و دیگران را فراهم کرده است. دیوان امیرمعزی که با مقدمه و حواشی و فهارس بوسیله عباس اقبال آشتیانی مرتب و چاپ شده ، ۱۸۶۲۳ بیت شعر دارد و این که معزی شعر هایش درقالب قصیده است و مضمون غالب اشعارش مدح وستایش شاهان است. بعضاً آموزه های اخلاقی و حکمی هم درآن به چشم می خورد.
زبان اشعارش ساده، روان و دور از پیچیدگی ها و تقعید است. تصاویر شعریش زنده، پویا و مبتکرانه نیست و اغلب تلفیق و اقتباس تصاویر شعری گذشتگان است.
لینک کوتاه
http://ketabch.in/a/3517
