دانلود کتاب کیمیاگر

نقد و بررسی رمان کیمیاگر

معرفی کتاب

کتاب کیمیاگر (The Alchemist) به قلم پائولو کوئیلو (Paulo Coelho) در سال 1988 به رشته تحریر در آمد و به یکی از پرفروش ترین کتاب ها تبدیل شد. کتاب کیمیاگر رکورد فروش را در کشور بزریل زده است و حتی این رکورد شکنی در کتاب گنیس نیز ثبت شده است؛ و این آغازگر موفقیت و شناخت پائلو کوئیلو در جهان بود. کیمیاگر داستان زندگی چوپان جوانی است که بعد از دیدن چندین باره یک رویا در پی تحقق بخشیدن به آن سفری سخت را آغاز می کند. این کتاب تمثیلی است برای رسیدن به حقیقت و درون مایه آن بر گرفته از مثنوی معنوی است. سفری عرفانی در پی رسیدن به حقیقت داستانی همیشگی که از قرن ها قبل انسان ها به دنبال آن بودند این بار با قلم پائولو کوئیلو به روی صفحات کاغذ نقش بسته است. در این سفر مخاطب علاوه بر کشف حقیقت های بسیار درباره زندگی در خواهد یافت دنبال کردن رویا علاوه بر دستیابی به آن تو را با حقیقت وجودی خود نیز آشنا خواهد کرد که این شناخت در نهایت به شناخت افریدگار منجر خواهد شد.

 

حضور خالق کیمیاگر در ایران

کتاب کیمیاگر در ایران نیز اولین بار در سال 1376 منتشر شد و بسیار مورد استقبال قرار گرفت و تا کنون ترجمه های بسیاری از این کتاب منتشر شده است. در سال 1379 پائولو کوئیلو برای اولین بار به ایران سفر کرد او اولین نویسنده غیر مسلمانی بود که بعد از انقلاب به ایران سفر کرده بود. او هرگز تصور نمی کرد در ایران با استقبال گرم مردم روبه رو شود. هزاران خواننده ایرانی در همایش ها و مراسم امضای کتاب او شرکت کرده بودند و تا کنون آثار بسیاری از او در ایران منتشر شده است.

 

شرح زندگی پائولو کوئیلو

پائولو کوئیلو در سال 1947 در شهر ریودوژانیرو یکی از شهرهای پر جمعیت برزیل متولد شده است. او درست در همان روزی چشم به جهان گشود که نویسنده محبوبش بورخس چندین سال قبل تر پا به این دنیا گذاشته بود. او ادعا می کند که لحظه تولد خود را به یاد دارد در این باره می گوید: " اگر شرح دهم باور نمی کنی، یادم می آید که چشمانم را گشودم و با خود گفتم: این مادربزرگ من است در حالی که تازه به دنیا آمده بودم" این سخنانی است که او به خوان آرمایس گفته است.

او در خانواده ای متوسط به دنیا آمده است پدرش مهندس و مادرش خانه دار بود. وی در کودکی دارای روحیه سرکش بود و از همان دوران اعتقاد داشت که هر کاری که دلش می خواهد باید انجام دهد و این نمود تفکر را می توان در آثارش مشاهده کرد.

او در دانشگاه در رشته حقوق تحصیل کرده است اما آن را نیمه کاره رها می کند. پائولو از سن 17 تا 26 سالگی سه بار توسط خانواده اش به بیمارستان روانی می رود اما هر سه بار از آنجا فرار می کند بعد ها او در این باره می گوید خانواده من تصمیم داشتند به من کمک کنند و کار آنها به خاطر آزار دادن من نبود بلکه هدف آن یاری کردن من در این مرحله از زندگی ام بود. مدارک پزشکی علاوه بر سرکشی و روحیه متفاوت او اعتیاد به مواد مخدر را هم علت بستری شدن او در بیمارستان نشان می دهد. او در جوانی سه بار به زندان رفت، پائلو در آن زمان با مطالعه افکار و اندیشه های مارکسیسم به حزب های سیاسی پیوست و همین امر باعث این اتفاق بود.

 

دیدگاه و اندیشه پائولو کوئیلو

پائولو در جایگاه یک نویسنده چیره دست و مشهور قصد دارد در میان داستان هایی که با جملات زیبا برای مخاطبان خود نقل می کند مفاهیم و پیام هایی را نیز منتقل کند. برخی از این پیام های ادبی و برخی دیگر عرفانیست. اغلب اندیشه های موجود در آثار او شامل: عشق، قدرت طلبی، پیروی بی چون چرا از استاد، تناسخ، تجربه خدا، نشانه شناسی و هزاران اندیشه و دیدگاه دیگر که در پس هر یک از کتاب های او وجود دارد. دیدگاه های او دارای انسجام نیست و در هر یک از آثارش نشانه ای جدیدی وجود دارد این نشان دهنده این است که او نمی خواهد یک تفکر را دنبال کند بلکه قصد دارد در هریک از آثار اندیشه ای را مطرح کند که در پشت آن تجربه شخصی خود از مطالعه و جستجو درباره آن تفکر بوده است؛ و با این برداشت او را متفکر و اندیشمند دانستن کار درستی نمی باشد اگر چه در آثاراو جذابیت ها بسیار زیاد است اما میان زیبا سخن گفتن و سخن زیبا گفتن تفاوت بسیاری است. باید گفت بسیار نویسنده بوده اند که دارای قلمی جذاب و نویسنده ای چیره دست بوده اند اما تمام مطالبی را که از طریق آثارشان به مخاطب منتقل می کردند جذاب نبوده است.

 

زندگی حرفه ای

کوئیلو نویسندگی را از سن چهل سالگی آغاز کرد. او ذوق هنری فوق العاده ای در خلق آثارش داشت و تا کنون توانسته است آثار بسیاری را خلق کند. او بعد از سفری که در سن 39 سالگی به سانتیاگو داشت اولین کتاب خود را با نام " خاطرات یک مغ" به رشته تحریر در می آورد. سپس در در سال 1988 دومین کتاب خود کیمیاگر را منتشر کرد که به عنوان دومین اثر یک نویسنده انچنان موفقیتی را کسب کرد که باعث ثبت رکورد در گینس شد. تا کنون آثار دیگری از او منتشر شده است که بسیار مورد استقبال هواداران نوشته های او قرار گرفته است و او اکنون از بزرگترین نویسندگان رمان های عرفانی می باشد.

 

نقد و بررسی

چون فرو آیی به وادی طلب پیشت آید هر زمانی صدتعب

صد بلا در هر نفس اینجا بود طوطی گردون، مگس اینجا بود

جد و جهد اینجات باید سالها زانک اینجا قلب گردد کارها

ملک اینجا بایدت انداختن ملک اینجا بایدت در باختن

در میان خونت باید آمدن وز همه بیرونت باید آمدن

 (عطار – منطق الطیر)

هنگامی که سالک پای در وادی معرفت می گذارد به اموری بر می خورد که تنها با حضور پیر و راهنما قابل حل خواهد بود. مسیر رسیدن به حقیقت و معرفت در عرصه ادبیات بارها توسط شاعران و ادیبان مختلفی بیان شده است و در کتاب های مختلف با آن مواجه شده ایم. پای گذاشتن در مسیر حقیقت تنها مربوط به گذشتگان و متون قدیمی نمی باشد بلکه تا کنون نیز دست مایه بسیاری از آثار در عصر حاضر نیز شده است. ادبیات در تمام دنیا به وسیله ارتباط نامرئی به یک دیگر متصل هستند و در بیشتر آثار جدید ردپایی از متون کهن را خواهیم دید. هر چقدر بنیه ادبی یک کشور قوی تر باشد بیشتر مورد توجه و استفاده در آثار نویسندگان قرار می گیرد. ایران، هند، چین، مصر و یونان دارای امپراطوری های بزرگی بودند و تاریخ کهن آنها امکان به وجود آمدن اسطوره، افسانه و انواع متون ادبی دیگر را فراهم می کرد.

 

حکایاتی مشابه با قرن ها فاصله

اما دستیابی به ریشه های فکری یک نویسنده که بتوان درک کرد منبع الهام اثر خلق شده توسط او چه چیزی بوده است کاری دشوار است زیرا نیاز به شناخت روحیات، تفکرات و اعتقادات او دارد؛ اما با وجه های به کار برده شده در داستان و مقایسه آن با سایر داستان های مشابه تا حدودی می توان به امر دست پیدا کرد.

کتاب کیمیاگر روایت زندگی چوپان جوانی به نام سانتیاگو است که بعد از چندین بار دیدن یک خواب یکسان تصمیم می گیرد که به دنبال رویایش برود و در این راه همواره برای رسیدن به مقصد حضور یک پیر و راهنما مشاهده می شود. سانتیاگو برای دنبال کردن رویایش تمام گوسفند هایش را می فروشد و به مصر سفر می کند، او تمام اموالش را از دست می دهد و بعد از طی کردن مسیری پر خطر در کنار اهرام مصر در میابد گنجی که در خواب دیده است در خرابه های همان کلیسایی است که رویایش دیده.

 مشابه داستان کیمیاگر را ما در عجایب نامه محمد بن محمود همدانی داریم که نقل می کند در بغداد میراث داری، تمام اموالش را از دست می دهد و شبی در خواب می بیند که گنجی در مصر یافته است به دنبال رویایش به مصر می رود در آنجا شخصی را می بیند که مشابه خواب او را دیده است و می گوید رفتن به دنبال رویا کاری بس بیهوده است و به میراث دار آدرس گنجی را که در خواب دیده است می دهد و او متوجه می شود که گنج در خانه خودش است. این همان حکایتی است که پائولو کوئیلو نیز با زبانی دیگر بیان کرده است.

و اما داستان مشابه دیگری، حکایتی است که در هزارو یک شب نقل شده است، آمده است که: در بغداد مردی خداوند نعمت بود، اما بخت با او یار نبود و مالش بر اثر حوادث روزگار تلف شد. شبی در خواب دید که گنجی در مصر یافته است به دنبال رویای خویش به مصر سفر کرد. هنگامی که به مصر رسید شب بود و به اجبار شب را در مسجدی که کنار خانه مردی متمول بود خوابید، شب هنگام دزدانی به خانه مرد متمول رفتند و هنگامی که دریافتند شحنه در پی آنهاست گریختند، شحنه در پی دزدان پا به مسجد گذاشت و مرد بغدادی را بگرفت و او را به زندان برد بعد از سه روز بازگشت و پرسید علت آمدن تو به مصر چه بوده است؟ گفت در خواب دیدم که در مصر به گنجی دست خواهم یافت شحنه بخندید و گفت من سه بار این خواب را دیدم که در بغداد و در خانه ای در زیر حوض گنجی یافته ام این پول را بگیر و به شهر خود باز گرد. مرد زمانی که به بغداد بازگشت به آدرسی که آن مرد گفته بود رفت و گنج را در خانه خود در زیر حوض یافت.

و اما این حکایت از زبان مولانا در دفتر ششم مثنوی نیز مشابه حکایت گفته شده در هزارو یک شب می باشد به دلیل تقدم زمانی هزارو یک شب بی شک مولانا از این منبع برای نقل کردن این داستان بهره گرفته است. با وجود این حکایت در دوره های زمانی متفاوت می توان پی برد که خالق کیمیاگر برای نوشتن این داستان از چه منبعی الهام گرفته است.

 

از عرفان اسلامی تا عرفان غربی

دست مایه آثار پائولو کوئیلو از عرفان اسلامی تا عرفان شرقی و عرفان غربی است. مهم ترین ویژگی آثار او محتوای عرفانی است که به صورت داستان و رمان بیان کرده است. او خود معتقد است، یکی از کهن ترین و سنتی ترین روش های انسان برای انتقال معرفت به نسل های بعد قصه و حکایت می باشد. داستان ها نابترین بخش ادبیات را تشکیل می دهند. داستان ها ما را به دورانی می برند که هیچ گونه از این برداشت ها، تفسیر ها و تعبیر های امروزی وجود نداشته است. قصه ها فضایی شاد دارند و سرگرم کننده هستند و می توانند معرفت را به راحتی به شنونده خود منتقل کنند.

 

اقتباسی از مثنوی معنوی

بدون شک داستان کیمیاگر بر گرفته از داستان نقل شده در دفتر ششم مثنوی مولاناست زیرا بسیاری از ابیات موجود در نقل این حکایت عینن و با نوشتار امروزی در داستان کیمیاگر موجود می باشد.

• صحنه آغازین داستان در هر دو کتاب با شرحی از احوال فعلی فرد آغاز می شود و نشان از حضور هر دو در ابتدای راه سلوک دارد.
• مضمون هر دو داستان با دیدن یک رویا و وعده دادن به دست یافتن گنجی شکل می گیرد. هر دو شخصیت در هر یک از داستان ها با دیدن این رویا و گوش دادن به ندای درونی خود پا به وادی شناخت خود می گذارند. پائولو کوئیلو این امر را در داستانش این گونه توصیف می کند: " در کیمیا گر پسرک چوپان می داند که در نزدیک اهرام مصر گنجی وجود دارد. او فکر می کند برای رسیدن به این گنج با رعایت نظمی خاص می تواند به آن دست پیدا کند ابتدا گوسفندان خود را می فروشم، سوار کشتی می شوم و به آنجا می روم. تا اینکه اموالش دزدیده می شود و این آغاز راهی نفس گیر است که قهرمان داستان پا در آن می گذارد. او به این بینش می رسد که به تنهایی نمی تواند این مسیر را طی کند و دقیقا در این نقاط داستان است که راهنمایی و گفتن جمله ای از سمت یاری گری او را به سوی هدفش هدایت می کند."
• وجود سوم شخصی در هر دو داستان که هنگام رسیدن به گنج مقابل راه قهرمان داستان قرار می گیرند و محل گنج را به آنها نشان می دهند. در مثنوی این سوم شخص عسس است و در داستان کیمیاگر عده ایی جنگجو که پیشیه راهزنی دارند و مقابل جوان چوپان قرار میگیرند.

ناگهانی خود عسس او را گرفت مشت و چوبش زد به صحرا تا شگفت (مثنوی، دفترششم)

"ناگهان، هنگامی که می کوشید چند سنگ را که سر راهش ظاهر شده بودند، بیرون بکشد صدای گام هایی را شنید چند نفر به او نزدیک می شدند. جلوی ماه ایستاده بودند و جوان نمی توانست چشم ها یا چهره شان را ببیند." (کیمیاگر)

و اوج این رویارویی بازگو کردن این امر است که آنها نیز رویای مشترکی را دیده اند.

بارها من خواب دیدم مستمر  که به بغدادست گنجی مستتر

در فلان سوی و فلان کویی دفین  بود آن خود نام کوی این حزین

هست در خانه ی فلانی رو بجو  نام خانه و نام او گفت آن عدو

دیده ام خود بارها این خواب من  که به بغدادست گنجی در وطن

هیچ من از جا نرفتم زین خیال  تو به یک خوابی بیایی بی ملا

و دستیابی به لذتی که هر دو بعد از دست یابی به مکان گنج به آنها دست می دهد و متوجه می شوند که گنج در محل زندگی خودشان بوده اما از مسیر پیموده پشیمان نیستند.

 

بررسی شخصیت های داستان

داستان کیمیاگر یک شخصیت اصلی دارد به نام سانتیاگو و تعدادی دیگر از شخصیت ها که در داستان نقش راهنما و مرشد او را بر عهده دارند و هر کدام در بزنگاه های مختلف داستان در مسیر راه او قرار میگیرند.

سانتیاگو: جوانی چوپان که در کودکی در مدرسه الهیات درس خوانده است و اکنون دارای پیشه چوپانی است. او در پی آرزویش می رود، آرزویی که به بهای رسیدن به آن همه چیزیش را از دست می دهد.

پادشاه پیر: او اولین کسی است که بعد از دیدن رویا سانتیاگو با او رو به رو می شود. پیر مرد او را با شخصیت درونی و هدف و انگیزه زندگی آشنا می کند. پیر به جوان دو سنگ به نام های اوریم و تمیم می دهد تا در مواقع حساس از آنها به عنوان راهنما بهره گیرد. این دو سنگ جنبه مذهبی دارد و تورات نیز به آن اشاره شده است.

مرد بلور فروش: سانتیاگو بعد از،  از دست دادن داراییش تصمیم می گیرد که به خانه باز گردد در این بین او با مردی عرب که بلور فروش است آشنا می شود. افسانه زندگی آن مرد زیارت کعبه است که همچنان آرزو باقی مانده است زیرا او معتقد است اگر به ارزویش جامعه عمل بپوشاند دیگر هدفی برای ادامه زندگی نخواهد داشت. آن دو با وجود تفاوت های نژادی دارای زبان دل یکسانی هستند. جوان در کنار آن بلور فروش آرزوی رسیدن به گنج را کنار می گذارد و تنها در فکر بازگشت به خانه است.

" مصر برای او همچون مکه برای آن بلور فروش به رویایی دور تبدیل شده بود."

مسافر انگلیسی: سانتیاگو پس از جدا شدن از بلور فروش یقین پیدا میکند که باید رویایش را دنبال کند. او با مردی انگلیسی که سال هاست در حال مطالعه علم کیمیاگری است آشنا می شود. مسافر انگلیسی نماد انسان هایی است که همه چیز را با معیار عقل می بینند. مسافر انگلیسی به دنبال کیمیاگری پیر میگردد که اسرار کیمیاگری را می داند و به آن دست پیدا کرده است.

" گفت چون تنها کسانی که رسالت فهمیدن دارند می فهمند. تصور کن همه دنیا شروع کنند به تبدیل کردن سرب به طلا خیلی زود طلا ارزشش را از دست می دهد."

فاطمه: سانتیاگو بعد از طی کردن راهی سخت و صبر پیشه کردن به عشقی پاک دست پیدا میکند. دیداری که برای جوان، محرکی برای دستیابی به زندگی واقعیش است.

" اکنون می فهمم که روزی باد شرق، عطر این زن را به سویش آورده بود و عاشق این زن شده بود بی آنکه از وجودش اگاه باشد و عشق به او وادارش می کرد سراغ تمامی گنج های عالم برود."

زمانی که سانتیاگو داستان خود را برای فاطمه بازگو می کند و از تصمیمش برای ماندن در آن قبیله می گوید فاطمه از او می خواهد که سلوکش را ناتمام نگذارد و به سوی هدفی که از ابتدا داشته است حرکت کند.

کیمیاگر: سانتیاگو با کیمیاگر که بعد از پادشاه پیر مرشد اوست ملاقات می کند. او جوان را می آزماید و از او می خواهد که رویایش را دنبال کند و سرنوشت سانتیاگو را بدون دنبال کردن رویایش مقابلش ترسیم میکند. او هدف خلقت را برای سانتیاگو بازگو می کند و به زندگی او سمت و سو می دهد.

 

رسیدن به حقیقت در پس یک رویا

هسته اصلی داستان با دیدن رویا شکل می گیرد. رویایی که در عرفان به معنی الهامات غیبی است. بسیاری از عرفا در رویا جواب سوالات و مشکلات خود را می یابند. این بار هم جوان چوپان داستان کیمیاگر، حقیقت زندگیش را در پس دنبال کردن یک رویا پیدا می کند. رویایی که در آن باید همه چیز خود را بدهی تا به حقیقت دست پیدا کنی این از دست دادن، هم مالی است هم گذشتن از عشق فاطمه است برای رسیدن به حقیقتی که در محل زندگی خود بوده است و برای یافتن آن باید این مسیر را طی می کرده است تا به حقیقت زندگی و حقیقت خود دست یابد.

 

من در نابودی درختان نقشی نخواهم داشت!

خواندن بعضی از کتاب ها را باید مانند دارو برای تمام افراد تجویز کرد. در انتها من هم به عنوان یک دوست پیشنهاد می کنم خواندن کتاب کیمیاگر به قلم پائولو کوئیلو به ترجمه آریا فلاحتگر که توسط انتشارات آتریسا منتشر شده است را در سایت کتابچین از دست ندهید. کسانی هم که به کتاب های صوتی علاقه دارند می توانند این کتاب را با صدای سامان قلیچ خانی، انتشارات رمانو در سایت کتابچین گوش کنند. با این کار به قطع نشدن درختان کمک می کنید و هم نگاهتان به دنیای پیرامونتان عوض خواهد شد.

ویکی پدیا رمان کیمیاگر

https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DA%AF%D8%B1_(%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86)

 

 

به قلم مینو مرتضایی