نام اصلی : حسین پژمان بختیاری
زادگاه : تهران
ملیت : ایرانی
تاریخ تولد : آبان ۱۲۷۹
پیشه : محقق، ادیب، مترجم و شاعر
بیشتر...
تاریخ وفات: ۱ اردیبهشت ۱۳۵۳ (۷۳ سال)
حسین پژمان بختیاری در چهارم آبان ماه 1279 به دنیا آمد و در اردیبهشت 1353 درگذشت. او شاعر، محقق و مترجم مطرح ایرانی است. تخلص او در ابتدا پژمان بود؛ اما بعد آن را به سرمست تغییر داد. او مدتی به عنوان کارشناس رادیو با رادیو همکاری کرد و نیز عضو شورای شعر و ترانه رادیو بود.
او به زبان فرانسوی مسلط بود و به خاطر علاقه ای که به ادبیات فرانسه داشت، برخی از اشعارش را به شاعران فرانسوی همچون پل والری و شارل بودلر تقدیم کرد. پژمان همچنین نمونه هایی از اشعار پرآوازه ی فرانسوی را به فارسی ترجمه کرده است.
او شیفته ی ادبیات کهن فارسی بود و بسیار شعر می خواند. علاوه بر سرودن شعر کارهای فرهنگی هم انجام داده است. از آن جمله می توان به تصحیح دیوان حافظ، چاپ کلیات جامی و چاپ آثار نظامی گنجوی اشاره کرد.
از آثار او می توان به دیوان اشعار پژمان بختیاری، زن بیچاره و محاکمه ی شاعر اشاره کرد.
پژمان بختیاری در چهارم آبان 1279 در محله ی حسن آباد تهران به دنیا آمد؛ اما زادگاه اصلی و سرزمین پدری اش دشتک بختیاری در 85 کیلومتری مرکز استان چهارمحال بختیاری بود. پدرش علیمردان خان میرپنج بختیاری از خان های مشهور بختیاری و از سرداران دوران مشروطه بود و بعد از انقلاب مشروطه برای تصدی مناصب نظامی در زمان مظفرالدین شاه به تهران مهاجرت کرد. و مادرش عالمتاج قائم مقامی متخلص به ژاله و از فعالان حقوق زنان بود. نسب او به قائم مقام فراهانی می رسید.
پژمان فقط یک سال داشت که پدر و مادرش به خاطر فاصله سنی زیاد و اختلافات به جدایی انجامید. در چنین شرایطی پیرمردی از اهالی دشتک با نام کاکا اواسعلی از پژمان مراقبت می کرد. سه ساله بود که به اصرار پدرش، خواندن و نوشتن و قرائت قرآن را آغاز کرد. علیمردان خان که به دلیل جنگ های بعد از مشروطه فرمانده بخشی از قشون بختیاری در آذربایجان بود، نمی توانست نزد پژمان بماند؛ بنابراین او را به دشتک، نزد خانواده اش فرستاد.
او از این دوران به شادی یاد می کند؛ در آنجا تیراندازی، اسب سواری و فنون رزمی را می آموزد. زندگی در دامان طبیعت و مناظر د ل انگیز اطراف دشتک بر او بسیار اثر گذاشت. و خود این دوران را سرآغاز تحولات روحی و الهام بخش زندگی شاعرانه ی خود می داند.
او در شش سالگی به مکتب خانه ی دشتک نزد ملاعلی بنده بهرامی رفت. او پس از چند سال به تهران بازمی گردد و در تحصیلات خود را ابتدا در مدرسه اشرف و سپس مدرسه ی فرانسوی سن لویی ادامه می دهد. پژمان در این مدرسه با نیما یوشیج هم کلاس بود. پدرش را در سن 10 سالگی از دست داد و سرپرستی اش را علیقلی خان سردار اسعد بختیاری بر عهده گرفت و ثروت خود در تهران را در اختیار او گذاشت.
با مرگ سردار اسعد رنج ها و آوارگی های او بیشتر می شود و از ثروت سردار چیزی به او نمی رسد؛ بنابراین بعد از فارغ اتحصیلی به مشهد رفت و در آنجا ادبیات کلاسیک فارسی را فراگرفت و زبان عربی را در محضر بدیع الزمان فروزان فر آموخت.
سپس به تهران برگشت و در وزارت پست و تلگراف و تلفن مشغول به کار شد. با تلاش خود به تدریج وارد محفل ادبی حکیم نظامی شد و با شاعرانی همچون ملک الشعرای بهار، رهی معیری و مهدی اخوان ثالث و شهریار هم نشینی و مصاحبت داشت.
.jpg)
پس از درگذشت رهی معیری، در سال 1347، مدیر ادبی برنامه ی گل های رادیو شد. مهارت و هنرش در ترانه سرایی او را به شهرت بسیار رساند. حضور او در شورای شعر رادیو تاثیر بسزایی در بازآفرینی موسیقی و ترانه های عمیانه ی بختیاری داشت.
او در سن 27 سالگی مجددا مادرش را ملاقات کرد و تا پایان عمر در کنارش بود. اشعار مادرش را با یک زندگی نامه ی کوتاه به چاپ رسانید. این کتاب دیوان ژاله قائم مقامی نام دارد و در سال 1378 در سوئد تجدید چاپ شد.
پژمان به دلیل سال ها آوارگی و گرفتاری سرانجام در سن میانسالی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دو فرزند دختر و پسر است. در پایان عمر درگیر بیماری و رنج حاصل از آن می شود. سرانجام در 3 آذر 1353 بعد از تحمل دوران سخت بیماری در سن 74 سالگی بر اثر بیماری سرطان درگذشت.
پژمان از آغاز جوانی به سرودن شعر پرداخت. آشنایی او با شاعرانی چون رهی معیری و امیری فیروزکوهی موجب شد که از قالب شعر کهن خارج شود. او هر چند اغلب قاب های شعری را امتحان کرده ولی به نظر می رسد که بیشتر غزل سرا و بیشتر گرایشش به سمتِ شیوه ی عراقی است.
آشنایی عمیق پژمان با آهنگ، وزن و قافیه که در شعرهایش مشهود است، تحسین بزرگان ادب و موسیقی را برانگیخته است. هنرمندانی چون محمدرضا شجریان، همایون شجریان و قمرالملوک وزیری اشعار او را در قالب ترانه و آواز خوانده اند.
اشعار پژمان از سویی پر از حس پشیمانی، باختن و تنهایی است و از سوی دیگر نشان دهنده ی گرایش کلی آن عصر به آزادی، وطن پرستی و عشق به سرزمین مادری است. شعر های این شاعر بختیاری چارچوبی استوار و زبانی پخته دارد و گاه شکل پند و اندز می گیرد. همچنین ردپای عشق های ناکام و ناامیدی از عشق در آثار او مشهود است. وصف طبیعت، رثای دوستان از دست رفته (مانند ملک شعرای بهار و وحید دستگردی) و نکته های تاریخی از دیگر مضامین اشعار او است؛ اما بیشترین شهرت پژمان بختیاری به سبب قصاید میهن پرستانه ای است که در هنگام جنگ جهانی دوم که ایران زیر سلطه ی شوروی و بریتانیا بود، سروده است. شعرهای نامه به استالین و نامه به وینستون چرچیل و آذربایجان از این جمله است. شعر پژمان زبانی ساده دارد.
او گاهی هم چهارپاره می نوشت. منتقدان ادبی چهارپاره ی دودکش ها را که سرشار از تصاویر نو و بدیع است را با شعر دودکش پاک کن ویلیام بلیک مقایسه می کنند.
پژمان بختیاری از شاعران سنت گرا ولی نوپرداز معاصر ایرانی می باشد و این ارادت وی به ادبیات کهن منجر به تصحیح دیوان حافظ شده است. این تصحیح به واسطه ی زاویه ی دید و حاشیه نویسی های وی شیرینی و لطافت خاصی به اشعار بخشیده است و از این رو این تصحیح در حوزه ی حافظ پژوهی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
من این ویران سرا را دوست دارم.
اگر تاریخ ما افسانه رنگ است
من این افسانه ها را دوست دارم.
نوای نای ما گر جان گداز است
من این نای و نوا را دوست دارم.
کس جای در این کلبۀ ویرانه ندارد
دل را به کف هرکه نهم باز پس آرد
کس تاب نگهداری دیوانه ندارد
.jpg)
لینک کوتاه
http://ketabch.in/a/3513
